references
M I AS TA O G R O DY I P R Z E S T R Z E Ń Z R Ó W N O WA Ż O N E G O R O Z W O J U . . .
205
(okolice Times Square w Nowym Jorku), poprzemysłowych (dzielnica Doków w Londynie) czy wreszcie – nadmiernie rozbudowanych obszarów szybkiej komunikacji (Seul, Portland). I rzecz znamienna, chociaż powszechnie powoływano się na howardiański schemat decentralizacji metropolitarnej, jej najbardziej opłakanych skutków nie kojarzono z samą doktryną zrównoważonego rozwoju, która od czasu opublikowania pierwszego raportu Klubu Rzymskiego w 1972 roku (Granice wzrostu) i uzyskania miana, pod którym funkcjonuje obecnie (Konferencja środowiskowa w Sztokholmie, 1972), stopniowo, krok po kroku, zawładnęła całkowicie umysłami elit. Tymczasem lata dziewięćdziesiąte przyniosły renesans idei miasta ogrodu. W Stanach Zjednoczonych była realizowana na fali dobrej koniunktury gospodarczej w duchu neoliberalnym14, a jednocześnie powróciła tu w konserwatywnym ruchu odnowy urbanistyki. Oba nurty współistniały ze sobą aż do kryzysu światowego systemu fi nansowego w 2008 roku. Jego bankructwo, nieco spóźnione w stosunku do millenarnego przesilenia, przyniosło skutki polityczne, których obawiano się już wcześniej – reakcje społeczne trwale zmieniające hierarchię wartości i powszechnych aspiracji. „Ruch oburzonych” wyrosły z akcji protestacyjnej na Wall Street, następnie mnożące się w całym świecie zachodnim nieformalne ruchy miejskie, które anektowały przestrzeń publiczną miast na potrzeby alternatywnych aktywności gospodarczych, nawet tak obcych w tym środowisku jak uprawy ekologiczne czy miejskie bartnictwo, biorące we władanie przestrzeń masowej komunikacji, pod kryptonimem „Anonymus” lub szyldem pomarańczowej „partii piratów” sprzeciwiające się płynącym z Ameryki regulacjom w sferze prawa autorskiego, z refleksami tak odległymi, jak „arabska wiosna” czy czarny – anarchistyczny z europejskiego punktu widzenia – sztafaż propagandy „państwa islamskiego”, te wszystkie millenarne utopie zmieniły postrzeganie relacji miasto – środowisko, struktura urbanistyczna – krajobrazowe otoczenie, i to zarówno w znaczeniu wizualnym, jak i funkcjonalno-komunikacyjnym tej relacji.
14 Duany A., Plater-Zyberk E., (1991). Towns and Town–making Principles, Rizzoli.; zob. też: Czyżewski A., (2001). Op. cit., s. 15; Rykwert J., (2013). Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast, przeł. Bieroń T., Międzynarodowe Centrum Kultury, s. 252, 253.
