references
208 W P Ł Y W
OTOCZENIA NA ROZWÓJ INDYWIDUALNY I SPOŁECZNY
W tej postaci funkcjonują w planie regionalnym okręgu warszawskiego Jana Chmielewskiego i Kazimierza Liera z 1938 roku20. Cóż wspólnego ma ów „rezerwat terenów” z „zielonym pasem” Howarda, Unwina, Parkera? Właściwie nic. A jeśli już ma, to najwyżej to, że nawet „country belt” w Letchworth Garden City uległ z czasem degradacji i dopiero akcja rewitalizacyjna przeprowadzona w stulecie założenia pierwszego miasta ogrodu, pozwoliła wyprowadzić go ze stanu śmietniska. Stan granic miasta zawsze miał bezpośredni wpływ na kondycję jego centrum. Twierdzenie to wsparte jest nie tylko na ustaleniach archetypologii przestrzeni kulturowej (symbolicznej) czy teoretycznych konstruktach matematycznej topologii, lecz także na doświadczeniach empirycznych21. Szczególnie bogatego materiału dostarczają tu najnowsze dzieje rozwoju miast w Polsce. Dzisiejszą Warszawę, metropolię niewielką nawet w skali europejskiej, można by przecież bez trudu zamknąć w granicach wytyczonych planem Tołwińskiego i Warszawskiego Koła Architektów z 1916 roku. Tymczasem zajmuje ona tereny prawie dwukrotnie większe. Co to oznacza? Otóż – ni mniej, ni więcej oznacza tyle, że program tworzenia „rezerwatu terenów”, którego nie da się inaczej wytłumaczyć, jak tylko wynikającą z „chłopskiej kalkulacji” zapobiegliwością, wyraża się pragnieniem posiadania własnego orbis exterior, ziemi niczyjej, przestrzeni potencjalnych eksploracji, współczesnego zbieractwa, realizowanego na poziomie decyzji municypalnych największego ośrodka miejskiego w Polsce. Spostrzeżenia te dotyczą również zasad gospodarowania podmiejskimi terenami budowlanymi w całym kraju – terenami, które nowy status otrzymały w ciągu kilku ostatnich lat w wyniku niepohamowanego procesu odrolniania gruntów w ramach planów miejscowych, a które służą władzom samorządowym wyłącznie do zaciągania kredytów hipotecznych w wysokości wielokrotnie przekraczającej skalę spodziewanego w przyszłości popytu na tereny budowlane22.
20 Czyżewski A., (1996). Town and Regional Planning, [w:] Architecture and Avant-Garde in Poland 1918–1939, „Rassegna”, nr 65, s. 38–47. 21 Porębski M., (1986). Wielość przestrzeni, [w:] Sztuka a informacja, Wydawnictwo Literackie, s. 215–223. 22 Markowski T., (2014). Jakość polskiej przestrzeni publicznej, [w:] Przestrzeń życia Polaków, pod red. Sepioł J., Stowarzyszenie Architektów Polskich SARP, s. 133.
