references
258 R E F L E K S J E
PO DEBACIE W ZAMKU KRÓLEWSKIM W WARSZAWIE...
Krajobraz, będąc kompozycją środowisk i obecnego w nich życia, w sposób szczególny domaga się uprawy. Chcąc mówić o uprawie krajobrazu (by odwołać się do klasycznego już wyrażenia Adama Wodziczki3), trzeba przypomnieć pewną konstatację Jana Pawła II: Naród [i człowiek] na pytanie, kim jest, odpowiada swoją kulturą4 czyli sposobem, w jaki uprawia życie. Tym samym kultura mówi nam, jak człowiek lub wspólnota rozumie życie lub jak dalece go nie rozumie. Pokaż mi jak uprawiasz życie, a powiem ci, kim jesteś. Ponieważ uprawiasz je poprzez środowisko (a krajobraz jest środowiskiem i kompozycją środowisk życia), mogę rzec: pokaż mi krajobraz, jaki tworzysz, a powiem ci, kim jesteś i jaka jest twoja kultura. Człowiek na pytanie, kim jest, jak rozumie życie i jego dobro, odpowiada krajobrazem, który współkształtuje; także Bóg na pytanie, kim jest, odpowiada krajobrazem, który tworzy – w ten sposób mówi nam, jak rozumie życie i jego dobrostan. Dobrostan życia jest nieodłączny od dobrostanu środowiska, a więc i dobrostanu krajobrazu. Coraz częściej jednak okazuje się, że niewiele rozumiemy z życia i jego ścisłej relacji ze środowiskiem, że nasza kultura nie jest kulturą życia, ale pseudokulturą, by nie powiedzieć „cywilizacją śmierci”, nastawioną albo na zupełnie inne wartości niż życie samo, albo na życie niewłaściwie rozumiane, a krajobraz i nasz sposób jego uprawy jest tego świadkiem. Tradycja bowiem (od łac. tradere) to przekaz dziedzictwa w sztafecie pokoleń uczestniczących w stwórczym procesie. Dziedzictwo domaga się zatem od architekta krajobrazu uczestnictwa w procesie stwarzania świata z poszanowaniem całej jego dotychczasowej historii i jego własnej logiki. Na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku zauważono, jak daleko zaszedł kryzys ekologiczny i jak niebezpieczny stał się dla życia całej planety. Nic więc dziwnego, że wiek XX zaczęto określać jako erę wielkiej eksterminacji. Uzmysłowiono sobie wówczas, że trzeba zmienić myślenie o kształcie cywilizacji, którą tworzymy i zaproponować nowy
Wodziczko A., (1945). O uprawie krajobrazu, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”, R. 1, nr 2/3, Warszawa. 4 Zob. motto [w:] Myczkowski Z., (2003). Krajobraz wyrazem tożsamości w wybranych obszarach chronionych w Polsce, Politechnika Krakowska, monografia 285, seria: Architektura, Kraków, wyd. 2.
3
