references
260 R E F L E K S J E
PO DEBACIE W ZAMKU KRÓLEWSKIM W WARSZAWIE...
wrażliwość na prawdę. Biblijne serce, czyli sumienie, jest czymś niepodzielnym, co funkcjonuje jako zintegrowana całość. Nie da się go zepsuć w jednym miejscu, oczekując, że w innym będzie funkcjonować prawidłowo. Jest ono szczególnym środowiskiem wewnętrznym człowieka, którego stan decyduje o stanie środowiska zewnętrznego; krajobraz ludzkiego serca decyduje o krajobrazie, w którym żyjemy. „Jeśli tego świata nie uznajemy” – ostrzega J. Tischner w swym Myśleniu według wartości – „możemy ulec jakiejś przemocy”5. Co w tym kontekście ważne, tenże świat wartości oscylujących wokół życia, mimo że zobowiązujący, „nie narzuca się nam przemocą”, ale odwołując się do naszej wolności, nawet nas „przed przemocą osłania”. Nie jest rzeczą obojętną, czy nasz umysł i nasze serce są zbudowane na obiektywnych wartościach prawdy, piękna, dobra i sacrum, bo to one decydują o prawdziwej kulturze uprawiającej życie zgodnie z jego prawami i logiką. Czeka nas przełożenie tej logiki życia, o której rozmawiamy, także na język prawa i stosunków społeczno-gospodarczych; one są zawsze wyrazem tego, jak rozumiemy i jak szanujemy życie.
Człowiek – kluczem do krajobrazu
Jeśli zgadzamy się, że życie jest wartością centralną i prawdziwie je opiszemy, ów dobrostan krajobrazu ukaże nam się niejako samoistnie, jako dobrostan obecnego w krajobrazie całego bogactwa życia. My tego dobrostanu nie wymyślamy, my go odkrywamy, odczytujemy z księgi życia, jaką jest księga przyrody i księga krajobrazu, słowo po słowie. Odczytawszy, staramy się jak najlepiej zrozumieć, a następnie wcielić w życie; wcielić – czyli ucieleśnić, spowodować, by owo prawdziwie odczytane „słowo stało się ciałem”. Tylko tak można uczestniczyć twórczo w procesie stwarzania świata. Oczywiście można sobie wymyślić środowisko dla kaktusa i jego „dobrostan”, zakładając na przykład, że będzie on rósł w przydomowym oczku wodnym. Ale on nie będzie. Wrzucone do wody jego nasiona zgniją. Można także nasiona lilii wodnej wysiać na pustyni. Ale one nie będą tam rosły. Ziarenko, w którym jest kształt przyszłego spełnionego życia, nigdy w takich warunkach
5
Tischner J., Myślenie według wartości, Wyd. Znak, Kraków 2011, stron 700.
