references
KRAJOBRAZ JAKO PRZESTRZEŃ INTEGRUJĄCA RÓŻNE PODEJŚCIA...
33
percepcji i interpretacji miejsc, stanowiących część otaczającego środowiska”. Jak wynika z przytoczonej defi nicji, krajobraz nie jest tu rozumiany jako obiektywny byt materialny, lecz jako widok, a dokładniej – jako subiektywne wrażenie rzeczywistości. W takim ujęciu możliwe są zupełnie różne wrażenia związane z danym obszarem, w zależności od punktu patrzenia, stanu zmysłów, doświadczenia i tradycji patrzącego. Konsekwentne stosowanie omówionego podejścia prowadzi do nieskończonej liczby nieporównywalnych „krajobrazów” o nieokreślonej powierzchni i granicach, oraz niedających się typologizować. Takie podejście – wyrastające bezpośrednio z potocznego rozumienia słowa „krajobraz” jest całkowicie nieprzydatne w badaniach podstawowych oraz nie znajduje zastosowania w działaniach praktycznych9. Krytyka powyższego podejścia nie oznacza jednak, że nie należy zajmować się widokami oraz ich treścią, znaczeniem i estetyką. Należy je jednak traktować tylko i wyłącznie jako atrybut przestrzeni, a dokładniej – jako jej epifenomen10. Drugi typ błędów dotyczy utożsamiania z krajobrazem wybitnych obiektów architektonicznych lub ich zespołów, na przykład dawnych miejsc obronnych11, lub też innych pojedynczych obiektów, jak na przykład jeziora Hańcza12. Należy jednak zwrócić uwagę, że w wielu przypadkach jest to raczej błąd stylistyczny lub uproszczenie nazewnicze, a nie odmienność koncepcji, gdyż w innych pracach wywodzących się
Zob. Bernat S. (2011). Krajobraz dźwiękowy jutra, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” 15, s. 193–205. 10 Epifenomen – zjawisko (fenomen) wtórne, współwystępujące ze zjawiskiem podstawowym, lecz nie wywierające istotnego wpływu na jego przebieg i charakter. 11 Zob. Bogdanowski J., Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno-krajobrazowych (JARK-WAK) w studiach i projektowaniu, Politechnika Krakowska, Kraków, 1990, a także Bogdanowski J., Myczkowski Z., From conservation of monumental buildings to protection of monumental cultural landscape, [w:] Duties towards the heritage and laws of the market, ICOMOS, International Cultural Centre Cracow, 1996; Myczkowski Z., Forczek-Brataniec U., Środulska-Wielgus J., Wielgus K., RymszaMazur W., Chajdys K., Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno-krajobrazowych (JARK – WAK) w realiach XXI wieku, [w:] Horyzonty Architektury Krajobrazu, Metoda Architektury Krajobrazu, Ogólnopolska konferencja naukowa, XIII Forum Architektury Krajobrazu SGGW Warszawa 2-4 wrzesień 2010 r., Wydawnictwo „Wieś Jutra”, Warszawa 2010; Patoczka P., Brzoskwinia W., (1987). Krajobraz V grupy warownej twierdzy przemyskiej, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury” 21, s. 285-291. 12 Zob. Janota-Baranowska M., Marcinek R., Myczkowski Z., (2007). Czerwona Księga Krajobrazu Polski, „Czasopismo Techniczne” z. 10, „Architektura” z. 5-A, s. 43–45.
9
