references
52 K R A J O B R A Z
K U L T U R O W O - P R Z Y R O D N I C Z Y. D E F I N I C J E I A S P E K T Y P R A W N E
wspólnoty, grupy, a nawet jednostki uznają za swoje dziedzictwo kulturowe”. Tak więc ta konwencja znacząco rozszerza pojęcie dziedzictwa, będąc pierwszym formalnym, międzynarodowym dokumentem, sankcjonującym uznanie i ochronę dziedzictwa niematerialnego jako nowej kategorii. W 2005 roku sporządzono ostatni z omawianych dokumentów – Konwencję w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego. Konwencja ta zawiera również ważne sformułowania dotyczące dziedzictwa. Przede wszystkim uznaje, że sama „różnorodność kulturowa stanowi wspólne dziedzictwo ludzkości” i jako taka powinna być „szanowna i chroniona” (Preambuła konwencji). To oznacza, że „różnorodność” czy „odmienność” dobra jest warunkiem kwalifi kującym do uznania za dziedzictwo, bez względu na inne cechy. Jest to więc bardzo znaczące poszerzenie rozumienia dziedzictwa. Potwierdzeniem tego podejścia jest również sformułowanie, że różnorodność kulturowa dotyczy „wielości form, przez które kultury grup i społeczeństwa znajdują swój wyraz” (art. 4). Zapisy konwencji oznaczają więc, że zbiór dziedzictwa powinien być tak szeroki, by objął możliwie jak najwięcej form/dóbr dokumentujących różnorodność kultur całego świata. Przedstawione zapisy kolejnych konwencji pokazują, że proces rozszerzania pojęcia dziedzictwa doszedł do pewnych granic7. Jako dziedzictwo może być bowiem traktowany praktycznie każdy niewspółczesny element kultury (nie tylko sztuki) materialnej i niematerialnej. Decyzja o uznaniu danego elementu za dziedzictwo jest decyzją podmiotu (zbiorowego albo nawet indywidualnego), właściwie niezależnie od innych jego cech. I oczywiście każdy element uznany za dziedzictwo może podlegać ochronie. W sytuacji, gdy proces rozszerzania dziedzictwa osiągnął pewien naturalny kres i dalsze poszerzanie nie jest już możliwe, konieczne stało się podjęcie działań o innym charakterze. Kolejnym etapem była
7 Analizę prawodawstwa UNESCO, w tym przede wszystkim konwencji, przedstawia K. Zalasińska, Zalecenia dotyczące wdrożenia prawodawstwa UNESCO do polskiego porządku prawnego, Polski Komitet ds. UNESCO, Warszawa 2013, zamieszczona jako aneks 1, [w:] Dlaczego i jak w nowoczesny sposób chronić dziedzictwo kulturowe, materiały pokonferencyjne, red. nauk. prof. dr Andrzej Rottermund, wyd. Polski Komitet ds. UNESCO, Warszawa 2014, s. 225– 306.
