references
WSPÓŁCZESNE POJĘCIE DZIEDZICTWA I UWARUNKOWANIA JEGO OCHRONY
53
zmiana podejścia do dziedzictwa. Zmiana ta musiała mieć również bardzo radykalny charakter, objąć zredefi niowanie wartości i funkcji dziedzictwa, form i zasad jego ochrony oraz podmiotów zarządzających. Istotę tego procesu dobrze ilustruje kolejny dokument przyjęty przez UNESCO – Zalecenie w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego8. Rekomendacja UNESCO9 dotycząca historycznego krajobrazu miejskiego została zainspirowana przemianami i zagrożeniami, wobec których stanęły dobra wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Specjalny status nie uwalnia ich bowiem od problemów, których doświadcza pozostały zbiór dziedzictwa. W ochronie dziedzictwa nawet pomimo jednoznacznie określonych priorytetów – jak w przypadku dóbr wpisanych na Listę światowego dziedzictwa – trzeba uwzględniać wiele innych aspektów ich funkcjonowania. Rozszerzenie pojęcia dziedzictwa sprawiło bowiem, że znacząca większość dóbr należy do tzw. dziedzictwa żyjącego (living heritage) – czyli są to obiekty, zespoły i miejsca współcześnie użytkowane przez różne grupy interesariuszy. A to oznacza, że dziedzictwo pełni wiele różnorodnych funkcji. Są to mieszkania, urzędy, miejsca wydarzeń kulturalnych, ekspozycje, przestrzenie komercyjne, miejsca komunikacji, transportu, obiekty turystyczne, itd. Każda z tych funkcji ma określone wymagania, standardy, ograniczenia, które system ochrony i zarządzania dziedzictwa powinien w istotnym zakresie uwzględniać. Dlatego konieczne stało się ponowne określenie granic pomiędzy wymaganiami konserwatorskimi, a potrzebami współczesnych użytkowników dziedzictwa. W przypadku Listy światowego dziedzictwa problem ten nie ujawniał się w pierwszych dekadach jej funkcjonowania. Uwaga była bowiem skoncentrowana na tworzeniu Listy, popularyzacji i poszerzaniu idei Światowego Dziedzictwa, ratyfikacji Konwencji przez kolejne Państwa-Strony, pozyskiwaniu nowych nominacji, doskonaleniu
8 Konferencja Generalna UNESCO podczas 36. sesji przyjęła Zalecenie w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego (UNESCO Recommendation on Historic Urban Landscape) przez aklamację 10 listopada 2011 roku. Wersją źródłową są następujące wersje językowe: angielska, francuska, hiszpańska, rosyjska i arabska. Cytaty z Zalecenia UNESCO w języku polskim podano wg przekładu opublikowanego przez Polski Komitet ds. UNESCO, [w]: op. cit., s. 327– 341. 9 Terminy Zalecenie UNESCO i Rekomendacja UNESCO są używane zamiennie (przyp. red.).
