references
54 K R A J O B R A Z
K U L T U R O W O - P R Z Y R O D N I C Z Y. D E F I N I C J E I A S P E K T Y P R A W N E
procedur ich oceny. Dlatego dopiero w latach 90. więcej uwagi zaczęto poświęcać ochronie i zarządzaniu dóbr już wpisanych na Listę. Wtedy też dostrzeżono szereg problemów wynikających z naturalnych konfliktów ochrony ze współczesnym funkcjonowaniem dziedzictwa10. Setki raportów na temat stanu zachowania (ang. State of Conservation) miejsc wpisanych na Listę, gromadzonych przez Komitet Światowego Dziedzictwa) pokazało, że samo określanie rygorów konserwatorskich nie wystarcza. Konieczne stało się więc przedefi niowanie podejścia do dziedzictwa i jego ochrony. Efektem tego procesu było właśnie przyjęcie przez Konferencję Generalną UNESCO w 2011 roku Zalecenia w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego (ang. UNESCO Recommendation on Historic Urban Landscape, w skr. HUL). Analiza Rekomendacji ws. HUL czytelnie pokazuje fundamentalną zmianę w sposobie traktowania dziedzictwa. Już samo pojęcie „historycznego krajobrazu miejskiego” jest wprowadzeniem właściwie nowej kategorii w pojmowaniu obszaru, a nawet właściwsze jest określenie – środowiska historycznego. W Rekomendacji zapisano, że historycznym krajobrazem miejskim jest „obszar urbanistyczny rozumiany jako efekt historycznego nawarstwiania się wartości kulturowych i przyrodniczych oraz cech, który wykracza poza pojęcie „historycznego centrum” czy „zespołu”, obejmując szerszy kontekst miasta i jego położenie geograficzne” (art. 8). Kluczowe w tej defi nicji jest pojęcie owego „szerszego kontekstu miasta”, które, jak zapisano w artykule 9., obejmuje właściwie wszelkie elementy, czynniki i uwarunkowania, tworzące współczesną przestrzeń żyjącego, historycznego obszaru miejskiego. Wyjaśnienia dotyczące rozumienia tego „kontekstu” zawiera szereg dalszych zapisów Rekomendacji. Przede wszystkim wartość dziedzictwa jest w bardzo wielu zapisach przywoływana w kontekście współczesnych inwestycji i różnego rodzaju interwencji. Jest to istotna zmiana w postrzeganiu wartości dziedzictwa. W tradycyjnym podejściu „zabytkowe wartości” uznawano bowiem za nadrzędne, a więc działania dotyczące dziedzictwa
10 W pierwszej dekadzie funkcjonowania na Listę światowego dziedzictwa wpisano ponad 300 dóbr, jednak w tym czasie (1978-1989) tylko 7 zostało wpisanych na Listę dóbr w zagrożeniu. Dla porównania tylko w roku 1992 na tę listę wpisano również 7 dóbr.
