references
WSPÓŁCZESNE POJĘCIE DZIEDZICTWA I UWARUNKOWANIA JEGO OCHRONY
59
oznacza zakończenia procesu. Konieczne jest bowiem stworzenie odpowiedniego instrumentarium, przy pomocy którego można będzie owo zmienione podejście do dziedzictwa realizować. Jest to trzecia i jednocześnie najtrudniejsza w realizacji faza opisywanego procesu. Trudności w określeniu zasad i form utrzymania dziedzictwa wynikają oczywiście z jego rozległości i różnorodności oraz funkcji i uwarunkowań, w jakich działania te mają być realizowane. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że zasady i formy utrzymania/ochrony dziedzictwa muszą być skorelowane z argumentami i celami uzasadniającymi tę ochronę. I wszystkie te elementy mają zmienny charakter, wymagają ciągłej aktualizacji i indywidualizacji. Właśnie owa zmienność sprawia, że zasady i formy utrzymania dziedzictwa nie mogą mieć współcześnie postaci zamkniętych, uniwersalnych wzorców. Gdyby one istniały, to podobnie jak w tradycyjnej teorii konserwatorskiej, można by im nadać formę doktryny i wesprzeć nawet odpowiednimi przepisami. Niestety nie jest to możliwe. Współczesną sytuację w ochronie dziedzictwa kształtuje bowiem kilka zjawisk, których skala nie ma precedensu w przeszłości. Po pierwsze, do niespotykanych nigdy wcześniej rozmiarów rozrósł się zbiór dziedzictwa. To oczywiste, że skala problemu pozostaje w relacji do liczebności elementów w zbiorze, którego dotyczy. Tak więc im więcej jest elementów w zbiorze chronionego dziedzictwa, tym trudniej jest je chronić. Problem ten dobrze ilustruje polski zbiór zabytków, stanowiący najbardziej rozpoznaną część zbioru dziedzictwa. Polski zbiór zabytków w ostatnich dekadach rozrósł się bardzo znacząco w wielu aspektach: ilości, różnorodności, wieku, powierzchni, itd. W Polsce zbiór tzw. zapisów rejestrowych wynosi około 66 tysięcy pozycji. W ewidencji zabytków ujęto ponad 135 tysięcy obiektów. Rozpoznano 400 tysięcy potencjalnych stanowisk archeologicznych w ramach Krajowej ewidencji zabytków archeologicznych. W polskich miastach jest kilka tysięcy zapisów dotyczących ochrony obszarowej (w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego), rozpoznano wiele tysięcy zabytków przemysłu oraz dóbr kultury współczesnej. Rozwijają się nowe formy ochrony – Pomniki Historii i Parki Kulturowe. W efekcie powstaje zbiór zabytków, który w praktyce jest niepoliczalny
