references
60 K R A J O B R A Z
K U L T U R O W O - P R Z Y R O D N I C Z Y. D E F I N I C J E I A S P E K T Y P R A W N E
i niemożliwy do kontroli. Oczywiście ochrona takiego zasobu – ze względu na jego wielkość, zróżnicowany charakter, zróżnicowaną wartość, zróżnicowane potrzeby konserwatorskie, ogromne koszty – jest coraz trudniejsza. Nie ma też wątpliwości, że wypracowane w przeszłości zasady i formy ochrony nie wystarczają do ochrony tego zasobu zabytków. Podobne problemy występują na całym świecie. Po drugie, nigdy postęp cywilizacyjny nie był tak szybki i głęboki. To oznacza, że nigdy standardy techniczne, materiały budowlane, formy użytkowania, potrzeby użytkowników, mody, nie zmieniały się tak szybko i radykalnie jak obecnie. W przeszłości – gdy zmiany nie zachodziły tak szybko i nie były tak radykalne, była możliwa adaptacja historycznych obiektów i przestrzeni do aktualnych potrzeb. Obecnie żadna ściana, strop czy okno historycznego budynku nie powinno być użytkowane, gdyż tak radykalnie zmieniły się standardy izolacyjności termicznej, akustycznej, wilgotnościowej, ogniowej. A jeszcze do niedawna nie stanowiło to problemu. Te uwarunkowania dostarczają obiektywnych argumentów, by zabytki gruntownie modernizować (czyli przekształcać), a jeszcze lepiej, by zastępować je nowymi budowlami. Ten aspekt zasługuje na szczególne podkreślenie, gdyż w praktyce obiekty historyczne stosunkowo rzadko są niszczone bez określonego celu – jest to uznawane za nieakceptowany wandalizm. Zdecydowanie częściej są niszczone, by je zastąpić nowym, bardziej współcześnie użytecznym obiektem – i wtedy jest to traktowane jako działanie uzasadnione. Po trzecie, nigdy nie było tak dużych możliwości przekształcania środowiska (kulturowego i naturalnego). Współczesna cywilizacja po raz pierwszy na przestrzeni całego rozwoju dysponuje możliwościami, by w krótkim czasie – wręcz w skali kilku lat – przekształcić znaczące fragmenty środowiska kulturowego i naturalnego. Dotyczy to również zasobu zabytkowego, nawet w skali całych zespołów (rozległych i licznych zespołów obiektów, obszarów miejskich, krajobrazów kulturowych). Pierwszy raz nasza cywilizacja może w masowej skali przemieszczać wszystkie środki potrzebne do przekształcania środowiska. Systemowo wręcz zlikwidowano bariery prawne, organizacyjne, transportowe, komunikacyjne, które ograniczały przenoszenie środków finansowych, technicznych, ludzkich, technologicznych, materiałowych.
