references
76 K R A J O B R A Z
K U L T U R O W O - P R Z Y R O D N I C Z Y. D E F I N I C J E I A S P E K T Y P R A W N E
spostrzeżenia, że gospodarowanie krajobrazem powinno stać się działem gospodarki, którego celem byłaby jego ochrona i racjonalne wykorzystywanie dla pomnażania majątku, w wymiarze kulturowym i ekonomicznym.
Destrukcja krajobrazu i jej przyczyny
Władze publiczne powinny mieć świadomość odpowiedzialności za ład przestrzenny i jakość krajobrazu, a społeczeństwo powinno wymagać dobrej jakości środowiska życia. Znaczenie kondycji krajobrazu zostało dostrzeżone przez polityków Rady Europy. Powstała Europejska Konwencja Krajobrazowa. Polska ratyfikowała Konwencję w 2004 roku, ale dotychczas uczyniono niewiele dla jej wdrożenia. Obecne działania w sferze kształtowania krajobrazu niekiedy idą wręcz w kierunku sprzecznym z duchem Konwencji. Można wyróżnić trzy podstawowe przyczyny destrukcji polskiego krajobrazu. Pierwszą przyczyną jest słabość państwa w tych działaniach, które dotyczą gospodarki przestrzennej7; drugą przyczyną jest brak skutecznego nadzoru administracyjnego nad gospodarką przestrzenną, a trzecią – niski stopień uspołecznienia8 i niskie kompetencje kulturowe Polaków. Usankcjonowanie prymatu własności prywatnej nad społeczną skutkuje zawłaszczaniem przestrzeni, która jest dobrem publicznym. Wysoka jakość krajobrazu powinna być celem społecznym, a liberalizm nie powinien być sprzeczny z troską o dobro wspólnoty9. A jednak ta sfera działalności państwa została zaniedbana. Efektem są m.in. wszechobecne reklamy, niszczące przestrzeń publiczną. Inną oznaką słabości
Zob. Państwo tylko teoretyczne? Z dr. hab. Arturem Wołkiem rozmawia Marceli Sommer, „Nowy Obywatel”, Wywiad, 15 (66), Zima 2014 r., https://www. nowyobywatel.pl/2015/02/02/panstwo-tylko-teoretyczne/. 8 Zob. Czapiński J., Panek T., (red.), (2014). Diagnoza społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej i Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa. 9 Zob. Opinie i ekspertyzy na konferencję o ekonomicznych stratach i społecznych kosztach niekontrolowanej urbanizacji w Polsce, Kongres Budownictwa, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Sejm – Sala Kolumnowa, Warszawa 30 czerwca 2014 r., www.kongresbudownictwa.pl/.../konferencjakongresu2014.06.30.pdf.
7
