references
TO CO WAŻNE DLA PRZECIWDZIAŁANIA DESTRUKCJI KRAJOBRAZU
77
państwa jest przyzwolenie na społecznie szkodliwe działania spekulacyjne, których celem jest pozyskiwanie dochodów z rabunkowej działalności budowlanej i rabunkowego gospodarowania gruntami – o katastrofalnych skutkach środowiskowych. W miastach powstają deweloperskie osiedla, spełniające wprawdzie wymagane warunki minimum 25% powierzchni biologicznie czynnej, ale są one jednak kamiennymi pustyniami. Na obszarach rolniczych (także w granicach miast), rolnicy dzielą swoje pola na działki budowlane, a podział ten znajduje następnie umocowanie w planach. W ten sposób właściciele gruntów stają się faktycznymi współautorami planów i jednocześnie – jako jedyni – czerpią zyski z nieopodatkowanej renty budowlanej. Efektem tej sytuacji dla pozostałych mieszkańców miasta i gminy wiejskiej jest chaos przestrzenny i kosztowne zobowiązania, wynikające z konieczności uzbrojenia terenu i budowy dróg. W działaniach tych krajobraz traktowany jest wyłącznie jako przestrzeń geodezyjna. Nie są bowiem brane pod uwagę jego wartości przyrodnicze i kulturowe. Okazało się, że dotychczasowy system zarządzania przestrzenią spowodował absurdalną sytuację planowego wyznaczenia terenów nowej zabudowy – w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego – o chłonności dla ponad 70 mln mieszkańców, a w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla 300 mln mieszkańców. Finansowe zobowiązania samorządów z tego tytułu doprowadzą je do bankructwa10. Brak obecnie dobrych podstaw dla skutecznego nadzoru administracyjnego nad gospodarowaniem zasobami krajobrazowymi. Służby planistyczne są zobowiązane do chronienia krajobrazu, ale zobowiązania te nie mają oparcia w narzędziach fi nansowych polityki krajobrazowej, bo takiej nie ma. Z tego powodu w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego albo brakuje ustaleń dotyczących ochrony krajobrazu, albo mają one charakter deklaratywny, bądź są niejasne. Przykładem może tu być ustalenie w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy, dotyczące prywatnych terenów, położonych w obrębie tarasu zalewowego
Zob. Chaos w przestrzeni, Rozmowa przeprowadzona przez Annę Leszkowską z prof. Tadeuszem Markowskim, „Sprawy Nauki”, 30 grudnia 2014 r., https:// www.sprawynauki.edu.pl.
10
