references
80 K R A J O B R A Z
K U L T U R O W O - P R Z Y R O D N I C Z Y. D E F I N I C J E I A S P E K T Y P R A W N E
nie jest dziś możliwe powszechne zaszczepienie wartości kulturowych w społeczeństwie opanowanym „pragmatyzacją świadomości, czyli dominowaniem czynników materialnych, jako społecznie pożądanych celów działania”12. Przeświadczenie o dominowaniu tych postaw nie zwalnia z obowiązku, a wręcz nakłada obowiązek – na władze państwa – podjęcia działań interwencyjnych, w trosce o interes publiczny, którym jest prawo do ładu przestrzennego w środowisku życia. Pojawiają się wprawdzie symptomy nadchodzących zmian w postaci tzw. ruchów miejskich, ale musimy jeszcze poczekać na docenianie wartości postmaterialnych. Nie pozostając jednak w bezczynnym oczekiwaniu, należy podjąć pracę nad upowszechnianiem wzorów kultury i rozwijaniem kompetencji kulturowych, przede wszystkim w systemie wychowania i edukacji – począwszy od edukacji przedszkolnej. Należy wskazywać to, co jest piękne i dlaczego, co ma sens, co jest wartościowe, z czym można się identyfi kować, a czemu należy się przeciwstawiać. Świadomość krajobrazu, jego rozumienie oparte na wiedzy o genezie i strukturze krajobrazu, procesach i zjawiskach krajobrazowych oraz związkach pomiędzy naturą i kulturą jest elementem świadomości kulturowej. Należy tę świadomość kształtować, tak jak kształtuje się wiedzę i świadomość istnienia sztuk pięknych. Różnice, które dzielą nas pod tym względem od społeczeństw Europy Zachodniej uzasadniają potrzebę wykorzystywania gotowych wzorców. Pozytywnym przykładem, a chciałoby się powiedzieć zwiastunem, zapowiadającym podejmowanie takich działań, jest program edukacyjny pt. Kształtowanie przestrzeni, przeznaczony dla młodzieży szkół ponadpodstawowych, opracowany w 2013 roku przez Izbę Architektów Rzeczpospolitej Polskiej. Jest on adaptacją irlandzkiego pierwowzoru pod tym samym tytułem, autorstwa Królewskiego Instytutu Architektów Irlandii. Poza udostępnianiem dzieł pisanych, dla kształtowania świadomości krajobrazu, istotny jest także kontakt z przyrodą. Nie tylko obserwowanie przyrody, ale także bezpośredni kontakt z nią, za
Zob. Ziółkowski M., (2012). Kapitały społeczny, kulturowy i materialny i ich wzajemne konwersje we współczesnym społeczeństwie polskim, „Studia Edukacyjne” nr 22/2012, Poznań, s. 11.
12
