39. sesja Konferencji Generalnej obradowała w siedzibie UNESCO w Paryżu w dniach 30 października–14 listopada 2017 r. Uczestniczyły w niej delegacje 195 państw członkowskich i członków stowarzyszonych, których – po przyjęciu na sesji Nowej Kaledonii – jest 11, a także obserwatorzy z państw niebędących członkami UNESCO, przedstawiciele organizacji międzyrządowych i międzynarodowych organizacji pozarządowych współpracujących z Organizacją.

W imieniu Polski, w debacie plenarnej na 39. sesji Konferencji Generalnej wystąpił minister Jacek Czaputowicz wówczas Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, który był przewodniczącym delegacji. (Tekst wystąpienia) (Nagranie video),

W czasie debat państwa członkowskie wyrażały przekonanie o zwiększającym się znaczeniu UNESCO w obecnej sytuacji na świecie. Nawiązywano do zagrożeń dla pokoju i związanych z nimi problemów: przemocy przejawiającej się w różnych formach, nierówności rozwojowych, w tym nierównego dostępu do edukacji, informacji i wiedzy, stereotypów i uprzedzeń w stosunkach międzykulturowych, utraty i zagrożeń dla dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, a także zmian klimatycznych i ich negatywnych skutków dla człowieka i środowiska, w tym w zakresie dostępu do wody pitnej. Podkreślano, że UNESCO ma możliwości zmierzenia się z tymi wyzwaniami na gruncie konkretnych programów oraz w ramach konwencji międzynarodowych. Przyjęcie przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 powinno przełożyć się na pełniejsze wykorzystanie dotychczasowych programów UNESCO do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG), w tym w szczególności SDG 4 – Celu w całości odnoszącego się do edukacji, ale także – w różnym zakresie – do dziewięciu spośród pozostałych SDG. Problematyka zrównoważonego rozwoju jest obecna w obowiązującej do roku 2021 Strategii średnioterminowej UNESCO i w dotychczasowej działalności Organizacji, poprzez instrumenty współpracy międzynarodowej – konwencje, programy i działalność sieci funkcjonujących pod auspicjami UNESCO. Przyjęcie na 39. Sesji KG nowego programu oznacza położenie jeszcze większego nacisku m.in. na związki kultury z rozwojem i ochronę wartości związanych z dziedzictwem kulturowym, poszukiwanie synergii między konwencjami dotyczącymi kultury, powiązanie nauki z polityką społeczną, budowanie społeczeństw „włączających”, znaczenie zarządzania zasobami wodnymi, wolność wypowiedzi i bezpieczeństwo dziennikarzy, a także współpracę międzysektorową między poszczególnymi działami UNESCO – sektorem edukacji, nauk ścisłych i przyrodniczych, nauk społecznych i humanistycznych, kultury oraz komunikacji i informacji.

W wyniku prac w komisjach Konferencja Generalna zatwierdziła program UNESCO na lata 2018-2021 i założenia budżetowe na lata 2018–2019.

W czasie sesji dobiegła końca druga kadencja Dyrektor Generalnej, Iriny Bokowej (Bułgaria). Jej następczynią została Audrey Azoulay, była minister kultury Francji. Kandydatkę wyłoniła Rada Wykonawcza w wyniku wyborów.

Prace Konferencji Generalnej zaowocowały przyjęciem dwóch instrumentów normatywnych: Deklaracji UNESCO w sprawie zasad etycznych związanych ze zmianami klimatu i Zalecenia UNESCO w sprawie nauki i naukowców. Przyjęto założenie, że tekst przyszłej światowej konwencji na temat uznania kwalifikacji związanych z uzyskaniem wyższego wykształcenia zostanie uchwalony na następnej sesji Konferencji Generalnej w 2019 roku.

Podjęto również decyzję o rozpoczęciu prac nad nowym Zaleceniem UNESCO w sprawie Otwartych Zasobów Edukacyjnych (OZE). Przy poparciu dla tej inicjatywy, podkreślano jednocześnie znaczenie poszanowania praw autorskich, roli nauczyciela i relacji nauczyciel – uczeń. Zalecenia (Rekomendacje) UNESCO należą do tzw. „soft law”. Stanowią inspirację, wskazówki i zachętę dla państw do przyjmowania rozwiązań prawnych i organizacyjnych, zgodnych z zapisami tych dokumentów, przyjętych przez Konferencję Generalną na podstawie konsultacji z państwami członkowskimi.

Oprócz dokumentów o znaczeniu prawnym, Konferencja Generalna przyjęła dwa dokumenty o charakterze deklaratywnym. „Apel w sprawie przeciwdziałania przemocy i brutalnym ekstremizmom w Internecie” (, dokument końcowy konferencji współorganizowanej przez UNESCO w Kanadzie (Quebec, 2016), został zatwierdzony jako dokument UNESCO. Zaproponowany przez Włochy i zaakceptowany jednomyślnie przez Radę Wykonawczą UNESCO „Apel w sprawie ochrony kultury i pluralizmu kulturowego jako klucza do trwałego pokoju” jest związany z wdrażaniem Strategii UNESCO w sprawie ochrony kultury i pluralizmu kulturowego w razie konfliktu zbrojnego. Dokument dotyczy włączenia kultury do międzynarodowej polityki humanitarnej i operacji pokojowych, zgodnie z Rezolucją 2347 Rady Bezpieczeństwa NZ.

Przyjęto również osobną rezolucję w sprawie pełniejszego wdrażania Konwencji UNESCO z 1970 r. w sprawie środków zmierzających do zakazu i zapobiegania nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności dóbr kultury.

Konferencja Generalna uznała za dokument UNESCO „Plan działania z Kazania”, przyjęty w lipcu 2017 r. przez Międzynarodową Konferencję Ministrów i Wyższych Urzędników ds. Wychowania Fizycznego i Sportu (MINEPS VI)

Uaktualniono wewnętrzne dokumenty strategiczne UNESCO. „Strategia dotycząca działań UNESCO na rzecz ochrony kultury i pluralizmu kulturalnego w razie konfliktu zbrojnego” została rozszerzona o problematykę związaną z katastrofami naturalnymi.

„Strategia UNESCO w sprawie zmian klimatu” ukierunkowana została na międzydyscyplinarną współpracę naukową, dotyczącą łagodzenia skutków zmian i umiejętności przystosowywania się do zachodzących procesów. Realizacja „Strategii” angażuje wszystkie działy programowe, ale kluczową rolę w tym zakresie pełni Międzynarodowa Komisja Oceanograficzna oraz takie programy, jak Międzynarodowy Program Hydrologiczny (IHP) i Program „Człowiek i Biosfera” (MAB).

Przyjęto wniosek w sprawie proklamowania przez Zgromadzenie Ogólne NZ roku 2019 jako Międzynarodowego Roku Tablicy Pierwiastków Chemicznych.

Wnioski z poprzedzającego sesję Konferencji Generalnej X Forum Młodych (Paryż, 25–26 października 2017 r.) były omawiane w kontekście programu wszystkich sektorów, pod kątem szerszego włączenia młodych ludzi w prace dotyczące UNESCO, w tym na szczeblu krajowym.

Konferencja Generalna zdecydowała o proklamowaniu 16 maja Międzynarodowym Dniem Światła, w następstwie obchodzonego w roku 2015 Międzynarodowego Roku Światła, który dowiódł, że zagadnienie światła i jego zastosowań, odnoszących się do wielu aspektów ludzkiego życia i do różnych dziedzin nauki, edukacji i sztuki, może stać się źródłem wielu nowych inicjatyw o charakterze międzydyscyplinarnym, łączących różne środowiska.

Obchody organizowane od 2018 roku mają służyć podkreślaniu roli nauki i technologii w osiąganiu wszystkich Celów Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030.

Po raz pierwszy Konferencja Generalna zwróciła uwagę na znaczenie dźwięku dla człowieka i środowiska, zauważając aspekty pozytywne i negatywne (w tym szkodliwość hałasu). UNESCO dołączyła w ten sposób do grona organizacji międzyrządowych zajmujących się dźwiękiem z różnej perspektywy: Światowej Unii Telekomunikacyjnej (UIT), Międzynarodowej Organizacji Zdrowia (OMS) i Programu Narodów Zjednoczonych do spraw środowiska (UNEP). Konferencja Generalna zaapelowała o środki pozabudżetowe na podjęcie działań w tej dziedzinie.

Akceptację Konferencji Generalnej zyskały rocznice: 200. rocznica urodzin Stanisława Moniuszki zgłoszona przez Polskę, Litwę i Białoruś (2019) oraz 50. rocznica śmierci Krzysztofa Komedy (2019), które będą obchodzone pod auspicjami UNESCO. Ogółem, w dwuleciu 2018–2019 pod auspicjami UNESCO obchodzonych będzie 48 rocznic.