23 kwietnia: Światowy dzień książki i praw autorskich

Tegoroczne obchody Dnia – organizowane już po raz 29. – odbywać się będą pod hasłem „Języki rdzenne!”, nawiązującym do trwającej od ubiegłego roku Dekady ONZ, proklamowanej dla promocji różnorodności językowej i wielojęzyczności. Spośród prawie 7000 istniejących wciąż języków – z których wiele zanika – większość jest używana przez ludy tubylcze, reprezentujące znaczącą część różnorodności kulturowej świata.

Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich, tradycyjnie poświęcony jest promocji literatury i czytelnictwa, a także problematyki związanej z ochroną praw autorskich. Co roku staje się okazją do dyskusji na temat roli książki jako źródła wartości i wiedzy, a także skarbnicy dziedzictwa niematerialnego i różnorodności kulturowej oraz narzędzia dialogu. Dla większości z nas jest to święto promujące radość obcowania z książką i z czytania.

Co roku, 23 kwietnia, na całym świecie odbywają się uroczystości mające na celu uznanie pozycji książek jako łącznika między przeszłością a przyszłością, pomostu między pokoleniami i kulturami. Z tej okazji UNESCO oraz organizacje międzynarodowe reprezentujące trzy główne sektory branży książkowej: wydawców, księgarzy i biblioteki, wybierają Światową Stolicę Książki, aby poprzez własne inicjatywy nadać obchodom Dnia odpowiedni wymiar.

W 2023 roku Światową Stolicą Książki została mianowana przez Dyrektor Generalną UNESCO Akra (stolica Ghany). Tam właśnie 23 kwietnia rozpocznie się, trwające przez cały rok, święto książki. Złożą się na nie wydarzenia literackie, organizowane we współpracy z pisarzami latynoamerykańskimi, projekty artystyczne łączące teatr, muzykę i literaturę oraz wykorzystanie lokalnych rozgłośni radiowych do czytania i promocji poezji.

Decydującym kryterium wyboru Akry na Światową Stolicę Książki okazało się ukierunkowanie działań na młodych ludzi i ich potencjał rozwoju kultury i bogactwa różnorodności kulturowej Ghany. Proponowany program Akry ma na celu wykorzystanie mocy książek do zaangażowania tych młodych ludzi, jako skutecznego sposobu podnoszenia kwalifikacji zawodowych kolejnych pokoleń.

Miasto zaproponowało bogaty program, skierowany do grup marginalizowanych, gdzie poziom  analfabetyzmu jest bardzo wysoki, w tym do kobiet, młodzieży, migrantów, dzieci ulicy i osób niepełnosprawnych. Planowane działania obejmują wzmocnienie infrastruktury szkolnej i społecznej oraz wsparcie instytucjonalne uczenia się przez całe życie. Program ma również na celu zachęcanie do rozwoju umiejętności zawodowych, w celu stymulowania transformacji społeczno-gospodarczej kraju.

Planuje się wprowadzenie mobilnych bibliotek, umożliwiających dotarcie do grup marginalizowanych, organizację warsztatów promujących czytanie i pisanie książek w różnych językach Ghany, utworzenie ośrodków umiejętności i szkoleń dla bezrobotnej młodzieży oraz organizację konkursów prezentujących sztukę i kulturę Ghany, a także promujących włączenie społeczne i kulturowe.

W poprzednich latach tytuł Światowej stolicy Książki nosiły kolejno: Madryt (2001), Aleksandria (2002), New Delhi (2003), Antwerpia (2004), Montreal (2005), Turyn (2006), Bogota (2007), Amsterdam (2008), Bejrut (2009), Ljubljana (2010), Buenos Aires (2011), Erewań (2012), Bangkok (2013), Port Harcourt (2014), Incheon (2015), Wrocław (2016), Konakry (2017) i Ateny (2018). Szardża (2019), Kuala Lumpur (2020), Tbilisi (2021), Guadalajare (Meksyk) (2022).

Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich proklamowany został w 1995 roku, na 28. Sesji Konferencji Generalnej UNESCO. Historycznie, idea święta książki ma swój początek w Katalonii i sięga roku 1930. Data obchodów – 23 kwietnia – związana jest z rocznicą urodzin lub śmierci kilku wielkich pisarzy: Szekspira, Cervantesa, Druona i Nabokova.

W Światowym Dniu Książki i praw Autorskich UNESCO zachęca uczniów, nauczycieli, czytelników z całego świata, a także wydawców i bibliotekarzy – nas wszystkich, do dzielenia się pasją do literatury i wyrażania miłości do czytania za pośrednictwem mediów społecznościowych, takich jak np.: #WorldBookDay

Strona Dnia w portalu UNESCO

Strona dnia w portalu ONZ

Kraków jako Miasto Literatury UNESCO

Wrocław jako Miasto Literatury UNESCO