Strona głównaMapa stronySkrzynka kontaktowaPodgląd wydruku
  • UNESCO
  • Polski Komitet ds. UNESCO
  • Pytanie-odpowiedź
  • Regulamin przyznawania patronatu PK ds. UNESCO
  • Edukacja
  • Kultura
  • Komunikacja i informacja
  • Nauka
  • Edukacja dla Wszystkich
  • Człowiek i Biosfera (MAB)
  • Geoparki
  • Dialog euro-arabski
  • Pamięć Świata
  • Sieć Katedr UNESCO
  • Sieć Miast Kreatywnych
  • Stypendia i staże
  • Światowe Dziedzictwo
  • Szkoły Stowarzyszone
  • Zrównoważony Rozwój
  • Biblioteka wirtualna
  • Instrumentarium prawne
  • Partnerzy
  • Informacja na temat przetwarzania danych osobowych
Sieć Miast Kreatywnych UNESCO
Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej ¦wiatowa Biblioteka Cyfrowa
Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej Światowa Biblioteka Cyfrowa
      jesteś tu:  Strona główna

Kultura bartnicza na Reprezentatywnej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości

Międzyrządowy Komitet ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego na posiedzeniu on line odbywającym się w dniach 14–19 grudnia 2020 zdecydował o nowych wpisach na trzy listy międzynarodowe, tworzone w ramach Konwencji UNESCO w sprawie niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości została wpisana „Kultura bartnicza” jako wspólny wpis Polski i Białorusi. Niematerialne dziedzictwo kulturowe rozumiane w myśl Konwencji to dziedzictwo żywe. Jego istotą jest przekaz międzypokoleniowy oraz ważna rola w umacnianiu więzi międzyludzkich, prowadząca do budowania tożsamości i poczucia przynależności do wspólnoty.

Bartnictwo było praktykowane od wieków na terenie dużych kompleksów leśnych i na ich obrzeżach, w gospodarstwach wiejskich. Kultura bartnicza to zespół zwyczajów i praktyk oraz obrzędów i wierzeń związanych z chowem pszczół w rosnących drzewach (barciach) i w częściach pni powalonych drzew (ulach kłodowych). Kultura bartnicza przejawia się w posługiwaniu się wiedzą, związaną z koegzystencją człowieka z przyrodą, w formach samoorganizacji, w obrzędach błagalnych o pomyślność w życiu i w gospodarowaniu, praktykowanych z okazji niektórych świąt religijnych, a także w tradycyjnym lecznictwie. Stwarzając pszczołom warunki bliskie naturalnym i nie ingerując w ich cykl życia, bartnicy zajmują się przygotowaniem barci lub ula kłodowego, opieką nad pszczołami oraz wykorzystywaniem na własny użytek nadmiaru miodu i wosku. Tradycje związane z bartnictwem są pielęgnowane m.in. dzięki inicjatywom bractw bartnych. Zainteresowani bartnictwem młodzi ludzie poznają zasady zachowania się w lesie i obchodzenia się z pszczołami, poprzez obserwację, a następnie w relacji mistrz – uczeń są stopniowo wprowadzani w arkana tradycyjnej wiedzy związanej z opieką nad pszczołami. W rodzinach mających tradycje bartnicze dzieci uczą się od najmłodszych lat poprzez obserwację i pomaganie dorosłym w wykonywanych sezonowo czynnościach. Wyrazem kultury bartniczej jest również specjalne słownictwo na określenie czynności i narzędzi bartnych, często o podobnym brzmieniu w języku polskim i białoruskim. Kandydatura zgłoszona przez Polskę i Białoruś, dotycząca relacji między człowiekiem, przyrodą i kulturą, została doceniona również ze względu na swe potencjalne znaczenie dla promowania różnorodności biologicznej.

Kandydatura na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego musi spełniać 5 następujących kryteriów:

R.1.Element ten stanowi niematerialne dziedzictwo kulturowe zgodnie z definicją art. 2 Konwencji.

R.2.Wpis takiego elementu pomoże zapewnić widoczność i świadomość znaczenia niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz pobudzi dialog, odzwierciedlając w ten sposób różnorodność kulturową na świecie i świadcząc o ludzkiej kreatywności.

R.3.Opracowano środki ochrony, które pozwalają na ochronę i promocję takiego elementu.

R.4.Element ten został nominowany przy najszerszym możliwym udziale zainteresowanej wspólnoty, grupy lub, w danym przypadku, jednostek oraz po wcześniejszym wyrażeniu przez nie dobrowolnej i świadomej zgody.

R.5.Element ten jest ujęty w ewidencji niematerialnego dziedzictwa kulturowego prowadzonej na terytorium zgłaszającego Państwa-Strony (zgłaszających Państw-Stron) zgodnie z art. 11 i 12 Konwencji.

Na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości wpisane zostały ponadto następujące elementy dziedzictwa:

Yeon Deung Hoe, festiwal lotosowych lampionów w Korei Południowej (Republika Korei)

Wyrób ręcznie wykonywanej ceramiki w miejscowości Złakusa (Serbia)

Kultura „hawker” w Singapurze, wspólnotowe praktyki kulinarne i gastronomiczne w wielokulturowym kontekście miejskim (Singapur)

Umiejętności zegarmistrzowskie i mechanika artystyczna (Francja i Szwajcaria)

Technika połowu ryb zwana „charfia” na wyspach Karkanna (Tunezja)

Afladż, tradycyjny system irygacyjny w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, tradycje ustne, wiedza i umiejętności związane z jego budową, utrzymaniem i sprawiedliwą dystrybucją wody (Zjednoczone Emiraty Arabskie)

Wyścigi wielbłądów, praktyka społeczna i dziedzictwo obchodów świątecznych związanych z wielbłądami (Zjednoczone Emiraty Arabskie i Oman)

Taniec budima (Zambia)

Wiedza, umiejętności i praktyki związane z wyrobem i potrawami z kuskusu (Algieria, Mauretania, Maroko i Tunezja)

Chamamé (Argentyna)

Nar Bayrami, tradycyjne święto granatu i związana z nim kultura (Azerbejdżan)

Tradycja związana z konkursem koszenia trawy w Kupres (Bośnia i Hercegowina)

Taijiquan (ćwiczenia medytacyjne) (Chiny)

Chiny i Malezja – Ceremonia Ong Chun/Wangchuan/Wangkang, obrzędy i związane z nimi praktyki służące umocnieniu związków człowieka z oceanem

Czechy – Ręczny wyrób ozdób choinkowych z koralików z dmuchanego szkła (Czechy)

Kultura sauny (Finlandia)

Sztuka muzyczna trębaczy, technika instrumentalna związana ze śpiewem, kontrolowaniem oddechu, vibrato, akustyką przestrzeni i wspólnym świętowaniem (Francja, Belgia, Luksemburg i Włochy)

Pielgrzymka do klasztoru św. Judy Tadeusza apostoła (Iran i Armenia)

Sztuka szklanych koralików (Włochy i Francja)

Tradycyjne umiejętności, techniki i wiedza związane z architekturą drewnianą w Japonii, jej konserwacją i przekazywaniem (Japonia)

Sztuka wyrobu instrumentu i gry na instrumencie Mbira/Sanza, tradycyjnym lamofonie (rodzaju szarpanego idiofonu) (Malawi i Zimbabwe)

Il-Ftira, sztuka kulinarna i kultura związana z rodzajem chleba na zakwasie (Malta)

Praktyki i tradycyjna wiedza związana z terere, pradawnym napojem Indian Guarani w Paragwaju, w kulturze pohã ñana (Paragwaj)

Obrzęd konny Cabbalos del Vino (Hiszpania)

Pantun (wierszowane kuplety) (Indonezja i Malezja)

Tradycyjna gra wyrabiająca myślenie strategiczne Togyzqumalaq, Toguz Korgool, Mangala/Göçürme  (Kazachstan, Kirgistan i Turcja)

Na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Wymagającego Pilnej Ochrony wpisano trzy elementy dziedzictwa:

Tradycyjna wiedza i techniki związane z malowaniem na drewnie za pomocą uzyskiwanego z żywicy lakieru z Pasto  (mopa-mopa) w regionie Putumayo i Nariño (Kolumbia)

Aixan/Gana/Ob#ANS TSI //Khasigu, pradawna wiedza I umiejętności związane z dźwiękami muzycznymi (Namibia)</ br>

Ręczne tkactwo w Górnym Egipcie (Sa’eed) (Egipt)

Na Listę dobrych praktyk w zakresie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego wybrano:

La yole, tradycyjna łódź z Martyniki - od budowy po praktyki żeglarskie - model ochrony dziedzictwa (Francja)

Techniki rzemieślnicze i zwyczajowe praktyki przykatedralnych warsztatów czyli „Bauhütten” w Europie, know how, przekaz, rozwój wiedzy i innowacje (Niemcy, Austria, Francja, Norwegia, Szwajcaria)

Polifoniczna karawana, badanie, ochrona i promowanie śpiewu polifonicznego z Epiru (Grecja)

powrót

Kontakt z sekretariatem PK ds. UNESCO

Najnowsza publikacja Polskiego Komitetu ds. UNESCO

Media Education as a Challenge
DNI, TYGODNIE, DEKADY UNESCO
DNI, TYGODNIE, DEKADY ONZ
POLSKIE ROCZNICE POD AUSPICJAMI UNESCO 2020-2021

UNESCO a Zrównoważony Rozwój

Agenda Zrównoważonego Rozwoju 2030

Publikacje Polskiego Komitetu ds. UNESCO

Lata proklamowane przez ONZ
Rok Tablicy Pierwiastków Chemicznych 2019 Year of Indigenous Languages 2019
Rok swiatla
Rok Zrównoważónej Turystyki 2017
Rok Współpracy w dziedzinie wody 2013 Rok Krystalografii
Rok Mlodziezy Rok Chemii
Rok Zbliżenia Kultur Rok Lasow
Rok Róznorodno¶ci Biologicznej Rocznica Praw Czlowieka



© Polski Komitet ds. UNESCO wykonanie strony www magprojekt, CMS