Strona głównaMapa stronySkrzynka kontaktowaPodgląd wydruku
  • UNESCO
  • Polski Komitet ds. UNESCO
  • Pytanie-odpowiedź
  • Regulamin przyznawania patronatu PK ds. UNESCO
  • Edukacja
  • Kultura
    • Dziedzictwo kulturowe
    • Różnorodność kulturowa
    • Dialog międzykulturowy
    • Letnia szkoła konserwatorów w Zamościu
  • Komunikacja i informacja
  • Nauka
  • Edukacja dla Wszystkich
  • Człowiek i Biosfera (MAB)
  • Geoparki
  • Dialog euro-arabski
  • Pamięć Świata
  • Sieć Katedr UNESCO
  • Sieć Miast Kreatywnych
  • Stypendia i staże
  • Światowe Dziedzictwo
  • Szkoły Stowarzyszone
  • Zrównoważony Rozwój
  • Biblioteka wirtualna
  • Partnerzy
  • Instrumentarium prawne
  • Informacja na temat przetwarzania danych osobowych
  • Deklaracja dostępności
      jesteś tu:  Strona główna » Kultura » Dziedzictwo kulturowe » Dziedzictwo niematerialne » Listy Dziedzictwa Niematerialnego » Ameryka Łacińska

Kuba

Tumba Francesa, muzyka bractwa Oriente
Kraj(e) członkowski(e): Kuba

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2003)

Żywy taniec, piosenka oraz sposób grania na bębnach, znany jako Tumba Francesa (bęben afrykański) uosabia najstarsze i najbardziej namacalne związki kubańskiej prowincji Oriente z afrykańsko – haitańskim dziedzictwem kulturowym. Gatunek ten stanowi połączenie XVIII - wiecznej muzyki z Dahomeju w Afryce Zachodniej z tradycyjnymi tańcami francuskimi. Tumba Francesa została sprowadzona na Kubę przez haitańskich niewolników, przesiedlonych do wschodnich regionów wyspy po zamieszkach na Haiti w latach 90. VIII wieku. Pierwsze udokumentowane ślady tej tradycji pochodzą z początku XIX wieku i związane są z plantacjami kawy w pobliżu miast Santiago i Guantánamo. Po zniesieniu niewolnictwa na Kubie w 1886 roku i wynikającej z tego migracji byłych niewolników do ośrodków miejskich w poszukiwaniu pracy, społeczności Tumba Francesa powstały w kilku miastach we wschodniej części Kuby. Występy Tumba Francesa najczęściej rozpoczynają się partią solową śpiewaną gwarą hiszpańską lub francuską przez lidera zespołu zwanego composé. Na znak dany przez composé, odzywa się cata – duży drewniany idiofon, wybuchając pulsującym uderzeniem, wzmocnionym przez trzy bębny znane pod nazwą tumbas. Te instrumenty, na których gra się rękami, podobne są do nowoczesnych bębnów conga, mają jednak większą średnicę. Są one zrobione z jednego wydrążonego kawałka drewna i zdobione rzeźbionymi oraz malowanymi motywami. Tańce są wykonywane pod kierunkiem mistrza placu (Mayor de Plaza). Chór składa się w przeważającej mierze z tańczących i śpiewających kobiet, które ubrane są w długie suknie z epoki kolonialnej, na głowie mają zachodnioafrykańskie chusty, a w rękach trzymają kolorowe szale. Śpiewacy wybijają rytm metalowymi grzechotkami (chachás). Występy, składające się z serii 30-minutowych pieśni i tańców, na ogół kończą się późno w nocy. Obecnie tylko dwa spośród wielu stylów tanecznych związanych z Tumba Francesa są wciąż regularnie stosowane: masón – delikatna parodia balowych tańców francuskich oraz yubá – improwizowany taniec wykonywany przy akompaniamencie porywających rytmów bębna. Tumba Francesa osiągnęła szczyt popularności pod koniec XIX wieku. Do dziś tradycja Tumba Francesa podtrzymywana jest w swoim pierwotnym kształcie przez trzy zespoły na Kubie.

© 2008 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Kubańska rumba – muzyka i taniec oraz związane z nimi praktyki kulturowe i społeczne
Kraj(e) członkowski(e): Kuba

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Kubańska rumba łączy w sobie przede wszystkim elementy kultury afrykańskiej, ale również kultury antylskiej i hiszpańskiego flamenco. Rozwijała się w ubogich dzielnicach, m.in. Hawany i Matanzas, w miastach portowych oraz na obszarach wiejskich, które zamieszkiwali niewolnicy pochodzący z Afryki. Zyskując popularność w całym kraju, pozostała głównym symbolem najniższej warstwy społecznej na Kubie, będąc dla niej  wyrazem własnej wartości, oporu wobec tego co się działo na wyspie. Stała się także narzędziem wzbogacającym życie lokalnych społeczności. Występ składa się z elementów komunikacji słownej i pozawerbalnej, takich jak pieśni, klaskanie, gesty, taniec oraz specyficzna mowa ciała. Instrumenty, w tym perkusja lub przedmioty codziennego użytku są również elementem tej praktyki. Wykonawcy posługujący się specyficznym kodem kulturowym i zgromadzona widownia tworzą nastrój święta. Pieśni i tańce wywołują wśród zgromadzonych poczucie ogólnej życzliwości i radości, łączące ludzi bez względu na ich status społeczno-ekonomiczny, płeć czy pochodzenie etniczne. Praktyki związane z rumbą są przekazywane młodszemu pokoleniu przez rodzinę i sąsiadów.

© 2016 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Punto
Kraj(e) członkowskie: Kuba
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2017 r.

Punto to poezja i muzyka kubańskich chłopów. Składa się z melodii, w oparciu o którą pieśniarz wykonuje improwizowane lub wyuczone, rymowane według określonego schematu strofy, składające się z dziesięciu ośmiostopowych wersów. Istnieją dwie główne odmiany punto: punto libre, ze zmiennym metrum oraz punto fijo, z metrum według klucza (en clave) lub przemiennym (cruzado). O ile historycznie punto kojarzone było ze środowiskiem wiejskim, to obecnie istnieją jego różne odmiany praktykowane powszechnie. Jest ono jednym z głównych elementów kubańskiego dziedzictwa niematerialnego i wszyscy mogą w nim uczestniczyć. Punto sprzyja prowadzeniu dialogu, wyrażając uczucia, wiedzę i wartości danej społeczności. Umiejętności związane z tą formą wyrazu kulturowego  przekazywane są z pokolenia na pokolenie, a główną metodą przekazu jest naśladownictwo. Uczyć się można również w domach kultury w całym kraju, gdzie warsztaty prowadzą depozytariusze i praktycy. W celu rewitalizacji punto, na terenie całej Kuby organizowane są seminaria, warsztaty, konkursy, festiwale i imprezy. Ustanowiony został zawód wykonawcy punto dla depozytariuszy i praktyków, co powoduje, że dla wielu z nich stało się to źródłem utrzymania.

© 2017 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Święto Las Parrandas na Kubie
Kraj(e) członkowski(e): Kuba

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 r.

Święto Las Parrandas, które odbyło się po raz pierwszy w 1820 roku w mieście Remedios, obecnie obchodzone jest przez osiemnaście społeczności w centralnej części Kuby, najczęściej w ostatnim miesiącu roku. Las Parrandas to rywalizacja kulturalna pomiędzy dwiema dzielnicami lub częściami tego samego miasta, podczas której „szpiedzy” próbują wykraść tajemnicę na temat niespodzianki przygotowywanej na wieczorne uroczystości przez konkurencyjną dzielnicę. Obie strony przez cały rok przygotowują się do udziału w tym współzawodnictwie, które ostatecznie rozgrywa się w jeden wieczór Las Parrandas. Przygotowanie uroczystości wymaga działań z różnorodnych dziedzin twórczości artystycznej: projektowania i wykonania replik pomników, ruchomych platform i specjalnych kostiumów, opracowania piosenek i tańców, zrobienia dekoracji, fajerwerków i dekoracji, takich jak lampy, lampiony, banery i emblematy o znaczeniu alegorycznym dla danej dzielnicy. Każdy z członków osiemnastu wspólnot, niezależnie od przynależności do warstwy społecznej, płci, wieku, wyznawanej religii, zawodu czy pochodzenia, zaangażowany jest w tę uroczystość, a przygotowane repliki pomników i ruchome platformy widowiskowe stanowią odzwierciedlenie wyobraźni i kreatywności współzawodniczących grup, które – z pomocą światła, kolorów i kształtów przygotowanych rekwizytów – odtwarzają i odgrywają na nowo historie dotyczące danej społeczności. Wiedza tradycyjna związana z tym elementem dziedzictwa jest stale wzbogacana o nowe treści, co nadaje świętu Las Parrandas jednocześnie tradycyjny i współczesny charakter.

© 2018 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

  • Światowe Dziedzictwo
    • Konwencja
    • Znak światowego dziedzictwa
    • Lista Światowego Dziedzictwa
      • Afryka
      • Ameryka Łacińska
      • Azja i Oceania
      • Europa i Ameryka Północna
      • Kraje arabskie
    • Kryteria
    • Procedura wpisu
      • Plan zarządzania
    • Polskie obiekty
    • Dziedzictwo zagrożone
    • Swiatowe Dziedzictwo w Rękach Młodzieży
  • Dziedzictwo materialne
    • Akcje ratowania zabytków
    • Konwencje i rekomendacje
  • Dziedzictwo niematerialne
    • Konwencja
    • Zasady etyczne
    • Listy Dziedzictwa Niematerialnego
      • Afryka
      • Ameryka Łacińska
      • Azja i Oceania
      • Europa i Ameryka Północna
      • Kraje arabskie
      • Wpisy 2008
      • Wpisy 2009
      • Wpisy 2010
      • Wpisy 2011
      • Wpisy 2012
      • Wpisy 2013
      • Wpisy 2014
      • Wpisy 2015
      • Wpisy 2017
      • Wpisy 2016
      • Wpisy 2018
      • Wpisy 2019
      • Wpisy 2020
      • Wpisy 2021
      • Wpisy 2022
      • Lista elementów dziedzictwa wymagających pilnej ochrony
      • Lista reprezentatywna niematerialnego dziedzictwa ludzkości
      • Rejestr dobrych praktyk
      • Krajowa lista
© Polski Komitet ds. UNESCO wykonanie strony www magprojekt, CMS