Tadżykistan, 2010

Sarazm (Kryt. II, III / 2010)

Sarazm (nazwa oznacza „początek ziemi”) jest stanowiskiem archeologicznym, dającym świadectwo osadnictwa w Azji Środkowej w okresie od IV do końca III tysiąclecia p.n.e. Zachowane ślady dowodzą początków osadnictwa miejskiego na tym obszarze. Ośrodek należący do najdawniejszych w Azji Środkowej jest położony pomiędzy terenami górzystymi, sprzyjającymi koczowniczej hodowli bydła, a rozległą doliną korzystną dla rozwoju rolnictwa i dla systemów nawadniających, wprowadzanych przez pierwszą ludność osiadłą. Sarazm dostarcza dowodów na istnienie wymiany materialnej i kulturalnej oraz na istnienie kontaktów handlowych od stepów Azji Środkowej i Turkmenistanu, poprzez płaskowyż irański, dolinę Indusu, aż po Ocean Indyjski.

Tadżycki Park Narodowy (Góry Pamir) (Kryt. VII i VIII / 2013)

Tadżycki Park Narodowy obejmuje obszar ponad dwóch i pół miliona hektarów na wschodzie kraju, w sercu tak zwanego „Węzła Pamirskiego” – punktu, w którym zbiegają się najwyższe szczyty Eurazji. W skład Parku wchodzą: płaskowyże na wschodzie oraz szczyty sięgające siedmiu tysięcy metrów na zachodzie. Charakterystyczne dla tego obszaru są skrajne roczne wahania temperatury. Wśród 1085 zinwentaryzowanych lodowców znajduje się tu także najdłuższy poza kręgiem polarnym lodowiec dolinny, a także 170 rzek i ponad 400 jezior. Bogata flora, zarówno z regionu południowo-zachodniej, jak i centralnej Azji, jest siedliskiem rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków oraz ssaków pod ochroną (m. in. Marco Polo Argali – gatunku dzikiej owcy, irbisów i koziorożców syberyjskich).

Z powodu częstych i gwałtownych trzęsień ziemi Tadżycki Park Narodowy jest bardzo słabo zaludniony i nie sprzyja gospodarce rolnej ani stałemu osadnictwu. Obszar ten nadaje się w sposób szczególny do rozwijania badań nad tektoniką płyt, w tym nad zjawiskiem subdukcji.