jesteś tu: Strona główna » Kultura » Dziedzictwo kulturowe » Dziedzictwo niematerialne » Listy Dziedzictwa Niematerialnego » Afryka

Etiopia

Uroczystości upamiętniające odnalezienie Najświętszego Krzyża Chrystusa
Kraj(e) członkowski(e): Etiopia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2013 r.

Uroczystości Maskel obchodzi się w całej Etiopii 26 września dla upamiętnienia odnalezienia Najświętszego Krzyża Chrystusa. Rozpoczyna je budowa stosu zwanego Damera na placu Maskel w Addis Abebie, wznoszonego w formie stożka z gałęzi i pochodni, z dekoracją z traw i kwiatów, która symbolizuje nadejście Nowego Roku. Plac wypełniają setki tysięcy ludzi z różnych wspólnot. Kapłani w wielobarwnych strojach intonują hymny, odprawiają modły i wykonują specjalny taniec wokół stosu. Kulminacyjnym punktem ceremonii jest podpalenie stosu przez patriarchę etiopskiego kościoła ortodoksyjnego tewahedo. Maskel obchodzi się w całym kraju niezależnie od wieku, płci, języka czy przynależności etnicznej. Uczestnicy wierzą, że zostaną duchowo wynagrodzeni za obecność na uroczystościach i otrzymanie błogosławieństwa Najświętszego Krzyża. Lokalne parafie odgrywają główną rolę w koordynowaniu przygotowań do tego święta. Jest to moment, kiedy rodziny się jednoczą, a emigranci, którzy wyjechali za zarobkiem, wracają do kraju. Gromadzenie się tak wielkiej liczby osób sprzyja wymianie gospodarczej oraz wymianie informacji i nowych idei między ośrodkami miejskimi i wiejskimi. Uroczystości sprzyjają rozwojowi duchowości, opartej na pojednaniu, spójności społecznej i pokojowym współistnieniu Etiopczyków.

Fichee-Chambalaalla, obchody noworoczne ludu Sidama
Kraj(e) członkowski(e): Etiopia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2015 r.

Fichee-Chambalaalla to święta noworoczne obchodzone przez lud Sidama. Zgodnie z przekazywaną ustnie tradycją, Fichee-Chambalaalla jest upamiętnieniem historii kobiet z plemienia Sidama, które raz do roku odwiedzają swoją rodzinę i bliskich. Z tej okazji zanoszą im „buurisame”, posiłek sporządzony z mąki bananowej, masła i mleka, którym częstuje się również sąsiadów. Fichee stało się symbolem jedności ludu Sidama. Dokładną datę święta co roku obliczają astrologowie. Są o niej informowani szefowie klanów. Obchodom święta towarzyszą tradycyjne pieśni i tańce. Uczestniczą w nich wszyscy, niezależnie od wieku, płci i statusu społecznego. Pierwszego dnia dzieci chodzą od domu do domu, pozdrawiając sąsiadów, którzy częstują ich „buurisame”. Z okazji święta przywódcy klanów kierują do swych współplemieńców okolicznościowe przesłanie, zalecając im, by ciężko pracowali, szanowali starszych i pomagali im, nie ścinali drzew rodzimych gatunków, unikali żebrania, gnuśności, krzywoprzysięstwa i kradzieży. Obchody świąteczne kształtują zatem poczucie równości, sprzyjają dobremu rządzeniu, spójności społecznej, utrzymaniu pokoju i integrowaniu się klanów Sidama z innymi grupami etnicznymi w Etiopii. Rodzice wpajają tradycje dzieciom poprzez przekaz ustny i udział w obchodach świąt. Kobiety przekazują swoim córkom i innym dziewczętom z wioski przede wszystkim wiedzę i umiejętności związane z tradycyjnym uczesaniem i przyrządzaniem „buurisame”.

System Gada – demokratyczny system społeczno-polityczny grupy etnicznej Oromo
Kraj(e) członkowski(e): Etiopia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Gada jest tradycyjnym systemem rządzenia przyjętym przez ludność z grupy etnicznej Oromo. System reguluje działalność polityczną, gospodarczą, społeczną i religijną społeczności. Pozwala na rozwiązywanie konfliktów, uznawanie roszczeń i ochronę praw kobiet. Zapewnia przestrzeganie dobrych obyczajów, spójność społeczną i wyrażanie kultury wspólnotowej. System Gada składa się z pięciu klas, z których jedna jest klasą rządzącą mającą swego przywódcę, urzędników i zgromadzenie. Każda z klas przechodzi przez kilka etapów pod kierunkiem przywódcy zmieniającego się co osiem lat, zanim stanie się klasą rządzącą. Do klasy mogą przystąpić mężczyźni, których ojcowie już wcześniej zostali jej członkami. Kobiety mogą wypowiadać się w związku z decyzjami, które dotyczą ich praw. Starsi mężczyźni ustnie nauczają historii, praw, zwyczajów, koncepcji czasu, kosmologii, mitów, reguł postępowania i funkcjonowania systemu Gada. Zebrania i uroczystości odbywają się pod sykomorą, drzewem symbolizującym system Gada. Większe klany zakładają ośrodki Gada i centra ceremonialne, zależnie od terytorium, którym dysponują. Wiedza o systemie Gada jest przekazywana w domu i w szkole.

Święto Epifanii w Etiopii
Kraj(e) członkowski(e): Etiopia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Uroczystości upamiętniające chrzest Chrystusa w Jordanie są w Etiopii barwnym świętem obchodzonym w całym kraju. Zaczynają się co roku 18 stycznia, w wigilię głównego święta, które nosi nazwą Ketera, co oznacza „zatrzymanie strumienia wody” po to, by udzielić błogosławieństwa wiernym. W przeddzień Ketera, w podniosłej atmosferze parafianie towarzyszą kapłanowi niosącemu miniaturową replikę Arki Przymierza do źródła wody (timkete bahir), którym może być zbiornik wodny lub rzeka. Przez całą noc modlą się i śpiewają uczestnicząc w nabożeństwach, w tym w liturgii eucharystycznej. W uroczystościach odbywających się 19 stycznia biorą udział setki tysięcy ludzi. Obchody rozpoczynają się odprawieniem obrzędów o wschodzie słońca, po czym wierni otrzymują błogosławieństwo świeconą wodą. Około godziny 10.00 następuje odprowadzenie kapłanów niosących Arkę Przymierza do kościołów parafialnych. W czasie tej niesłychanie barwnej ceremonii, śpiewane są pieśni ludowe i religijne. Doroczna organizacja święta zapewnia żywotność i przetrwanie tej tradycji. Zasadniczą rolę odgrywają kapłani Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, którzy recytują specjalne modlitwy, niosą replikę Arki Przymierza i przytaczają odpowiednie teksty religijne.