Afganistan

Nawrouz, Novruz, Nowrouz, Nowrouz, Nawrouz, Nauryz, Nooruz, Nowruz, Navruz, Nevruz, Nowruz, Navruz
Kraj(e) członkowski(e): Afganistan / Azerbejdżan / Indie / Iran / Irak / Kazachstan / Kirgistan / Pakistan / Tadżykistan / Turcja / Turkmenistan / Uzbekistan / Mongolia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009, 2016, 2024 r.

Nowy Rok jest zazwyczaj okazją do składania życzeń i czasem nadziei na nowe początki. Za początek nowego roku na terenie Afganistanu, Azerbejdżanu, Indii, Iranu, Iraku, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Tadżykistanu, Turcji, Turkmenistanu i Uzbekistanu jest uważany dzień 21 marca. Znany pod nazwą „navrouz” lub pod podobnymi nazwami w poszczególnych krajach, nowy rok oznacza dwutygodniowe obchody obejmujące różne obrzędy, uroczystości czy wydarzenia kulturalne. Zgodnie z tradycją, bliscy gromadzą się wokół stołu przystrojonego przedmiotami symbolizującymi czystość, jasność, życie i zamożność, by wspólnie spożyć świąteczny posiłek. Noszą wówczas nowe ubrania i odwiedzają krewnych, zwłaszcza starszych i sąsiadów. Podczas obchodów ludzie wzajemnie składają sobie upominki. Obdarowywane są zwłaszcza dzieci. Upominki na ogół są wyrobami rzemiosła. W czasie noworocznych uroczystości odbywają się uliczne występy muzyczne i taneczne, publiczne obrzędy z wodą i ogniem, tradycyjne pokazy sportowe i pokazy wyrobu rękodzieła. Zwyczaje te umacniają różnorodność kulturową i tolerancję, sprzyjają budowaniu pokoju i solidarności wspólnotowej. Są przekazywane przez starszych młodszemu pokoleniu, które uczy się poprzez obserwowanie i uczestnictwo.

Hodowla jedwabników i tradycyjna produkcja nici jedwabnych dla przemysłu tkackiego
Kraje członkowskie: Afganistan, Azerbejdżan, Iran, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2022 r.

W hodowli jedwabników i tradycyjnej produkcji nici jedwabnych rolnicy sprawują pieczę nad całym cyklem życia jedwabników, począwszy od uprawy morwy, której liśćmi żywią się jedwabniki i gdzie składają jaja. Włókna są rozwijane z kokonów, przędzone w jedwabne nici, czyszczone i farbowane. Nici są następnie wykorzystywane w różnego rodzaju produkcji rękodzielniczej, w tym tkanin, dywanów, chodników i zasłon. Wyroby z jedwabiu są wysoko cenione we wszystkich kręgach społecznych i kulturowych, a także powszechnie używane przy specjalnych okazjach, takich jak śluby, pogrzeby i spotkania rodzinne. Głęboko zakorzeniona w tradycji Wielkiego Jedwabnego Szlaku praktyka jest wyrazem tożsamości kulturowej i wielowiekowych tradycji. Jest również postrzegana jako symbol spójności społecznej, ponieważ handel jedwabiem przyczynił się do wymiany kulturalnej i naukowej w obrębie zainteresowanych krajów, ale także pomiędzy nimi.

Yaldā/Chella, tradycyjne święto słońca i ciepła
Kraje członkowskie: Iran, Afganistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 r.

Yaldā/Chella oznacza tradycyjne święto słońca i ciepła życia. Obchodzone w Iranie i Afganistanie, święto przypada w ostatnią noc jesieni. Rodziny zbierają się wtedy w domach starszych krewnych i zasiadają wokół stołu zastawionego symbolicznymi przedmiotami i potrawami. Lampa symbolizuje światło, woda – czystość, a czerwone owoce, takie jak granaty, arbuzy, buraki, jujuba i winogrona – ciepło. Bulion, słodycze, suszone owoce i orzechy, przygotowane specjalnie na tę okazję, są również stawiane na stole i spożywane podczas spotkania. Czas upływa na recytowaniu poezji i opowiadaniu historii, na grach towarzyskich i muzykowaniu, a także na rozdawaniu prezentów nowym członkom rodziny, narzeczonym i dzieciom. Wydarzenie służy podkreśleniu tożsamości kulturowej i więzów z przyrodą, jest wyrazem szacunku dla kobiet, przywiązania do tradycji, przyjaźni, gościnności, znaczenia różnorodności kulturowej i zasad pokojowego współistnienia. Tradycja przekazywana jest nieformalnie w rodzinach, chociaż w ostatnich latach ważną rolę w jej utrwalaniu odgrywają również programy radiowe i telewizyjne, media społecznościowe oraz publikacje materiałów edukacyjnych. Niebagatelny wpływ na prawidłowe przekazywanie tego elementu dziedzictwa przyszłym pokoleniom mają również wydarzenia, konferencje, szkolenia, warsztaty i działania uświadamiające, prowadzone przez ośrodki naukowe, organizacje pozarządowe, organizacje kulturalne i instytucje edukacyjne.

Sztuka wyrobu i gry na instrumencie rubab/rabab
Kraj(e) członkowski(e): Afganistan – Iran (Republika Islamska) – Tadżykistan – Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2024 r.