W dniach 6–16 lipca 2025 roku w Paryżu odbyła się 47. sesja Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO. W wyniku obrad na Listę światowego dziedzictwa wpisano 26 nowych obiektów kulturowych i przyrodniczych, co podniosło łączną liczbę miejsc wpisanych na listę do 1248 w 170 krajach. Zatwierdzono również rozszerzenie dwóch istniejących już wpisów, co umożliwiło powstanie nowych, transgranicznych parków przyrodniczych. Wszystkie te obiekty korzystają obecnie z najwyższego poziomu ochrony, jaki przewiduje prawo międzynarodowe w ramach systemu ochrony światowego dziedzictwa UNESCO.
Szczególną uwagę podczas tegorocznej sesji poświęcono dziedzictwu afrykańskiemu. Na listę wpisano cztery nowe obiekty z tego kontynentu, a jednocześnie trzy inne (na terenie Egiptu, Libii, Madagaskaru) zostały usunięte z Listy światowego dziedzictwa w zagrożeniu. Zmiany te odzwierciedlają postępujące działania na rzecz ochrony i zachowania wyjątkowych wartości kulturowych i przyrodniczych Afryki.
Komitet podkreślił również rosnącą rolę miejsc pamięci w zachowaniu i przekazywaniu dziedzictwa niematerialnego związanego z najnowszą historią i tragicznymi wydarzeniami XX wieku. Po wpisaniu w 1979 roku byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, od 2023 roku Lista światowego dziedzictwa wzbogaca się o kolejne miejsca pamięci upamiętniające ofiary zbrodni XX wieku. W tym roku na listę wpisano „Miejsca pamięci w Kambodży: od ośrodków represji do miejsc refleksji i pokoju”, upamiętniające miliony ofiar reżimu Czerwonych Khmerów.
Wpisy z 2025 roku zwracają również uwagę na potrzebę ochrony dziedzictwa prehistorycznego. Niemal jedna trzecia nowych obiektów wiąże się z najstarszymi dziejami ludzkości, np. megality z Carnac i wybrzeży zatoki Morbihan (Francja) czy petroglify nad strumieniem Bangucheon (Korea Południowa).
Nowe wpisy na Listę światowego dziedzictwa w 2025 r.:
Australia
Krajobraz kultury Murujuga (kryt. I, III, V)
Brazylia
Park Narodowy Cavernas do Peruaçu (kryt. VII, VIII)
Chiny
Cesarskie grobowce dynastii Xixia (kryt. II, III)
Dania
Møns Klint (kryt. VIII)
Francja
Megality z Carnac i wybrzeży zatoki Morbihan (kryt. I, IV)
Grecja
Minojskie ośrodki pałacowe (kryt. II, III, IV, VI)
Gwinea Bissau
Ekosystemy przybrzeżne i morskie archipelagu Bijagós – Omatí Minhô (kryt. IX, X)
Indie
Krajobrazy wojskowe Marathów w Indiach (kryt. IV, VI)
Iran
Stanowiska prehistoryczne w Dolinie Khorramabad (kryt. III)
Jamajka
Zespół archeologiczny XVII-wiecznego Port Royal (kryt. IV, VI)
Kambodża
Miejsca pamięci w Kambodży: od ośrodków represji do miejsc refleksji i pokoju (kryt. VI)
Kamerun
Krajobraz kulturowy Diy-Gid-Biy gór Mandara (kryt. III)
Korea Południowa (Republika Korei)
Petroglify wzdłuż strumienia Bangucheon (kryt. I, III)
Korea Północna (Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna)
Góra Kumgang – nadmorska góra diamentowa góra (kryt. III, VII)
Malawi
Krajobraz kulturowy masywu górskiego Mlandżi (kryt. III, VI)
Malezja
Park leśny malezyjskiego Instytutu Badań Leśnych w Selangor (kryt. IV)
Meksyk
Szlak Wixárika prowadzący przez święte miejsca do Wirikuty (Tatehuarí Huajuyé) (kryt. III, VI)
Niemcy
Pałace Ludwika II, króla Bawarii: Neuschwanstein, Linderhof, Schachen i Herrenchiemsee (kryt. IV)
Panama
Kolonialny szlak przez Przesmyk Panamski (kryt. II, IV)
Rosja
Malowidła naskalne w Jaskini Kapowej (Szulgan-Tasz) (kryt. III)
Sierra Leone
Zespół Gola-Tiwai (kryt. IX, X)
Tadżykistan
Miejsca dziedzictwa kulturowego starożytnego Khuttal (kryt. II, III)
Turcja
Sardis i lidyjskie tumulusy w Bin Tepe (kryt. III)
Wietnam
Zespół zabytków i krajobrazów Yen Tu-Vinh Nghiem-Con Son, Kiep Bac (kryt. III, VI)
Włochy
Tradycje pogrzebowe w prehistorycznej Sardynii – domus de fanas (kryt. III)
Zjednoczone Emiraty Arabskie
Paleokrajobraz Faya (kryt. III, IV)
Przygotowano na podstawie informacji zawartych na stornie UNESCO. Pełna lista nowych obiektów wraz z opisami i dokumentacją jest dostępna tutaj.