Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z palmą daktylową
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Maroko/ Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/ Zjednoczone Emiraty Arabskie
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.
Od wieków palma daktylowa była związana z życiem ludności krajów, które wspólnie wystąpiły z wnioskiem o wpis. Dostarczała materiału niezbędnego w kilku gałęziach rzemiosła, przy wykonywaniu licznych zawodów, pielęgnowaniu różnych tradycji, zwyczajów i praktyk społeczno-kulturalnych, a także była ważnym źródłem pożywienia. Daktylowiec jest drzewem o trwałych liściach i korzeniach, które mogą czerpać wilgoć z dużej głębokości, typowym dla klimatu suchego. Do depozytariuszy i praktyków należą właściciele plantacji daktylowców, rolnicy, którzy sadzą, pielęgnują i nawadniają palmy, rzemieślnicy, którzy wykonują tradycyjne wyroby z różnych części daktylowca, handlarze daktyli, twórcy i artyści, którzy recytują ludowe opowieści i poematy. Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z daktylowcem zaważyły na stosunku mieszkańców wyżej wymienionych krajów do ziemi, gdyż to drzewo pozwoliło im przezwyciężyć trudności, jakie napotyka się w środowisku pustynnym. Historyczne relacje łączące cały region z tym elementem kultury zaowocowały bogatym dziedzictwem, obejmującym do dziś stosowane praktyki, wiedzę i umiejętności. Rozwój na przestrzeni wieków i znaczenie kulturowe tego elementu tłumaczą, dlaczego społeczności lokalne angażują się w jego ochronę, uczestnicząc w różnych działaniach dotyczących palmy daktylowej, urządzając związane z nią obrzędy świąteczne oraz podtrzymując tradycje i zwyczaje.
© 2019 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Tradycje tkackie Al Sadu
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska/Kuwejt
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.
Nazwa Al Sadu odnosi się do tradycyjnego rzemiosła ręcznego tkania materiałów przez Beduinki; po arabsku oznacza ona tkanie poziome. Materiał tkany jest z zastosowaniem prostego splotu płóciennego, na krośnie umieszczonym bezpośrednio na podłodze. Powstała w ten sposób tkanina jest bardzo ścisła i wytrzymała, a tkacze wykorzystują naturalne włókna, które pozyskują w swoim otoczeniu. Wzory tkaniny beduińskiej odzwierciedlają pustynne środowisko w prostej i czystej formie, łącząc ze sobą regularnie i symetrycznie powtarzane geometryczne wzory. Tkaczki używają także jasnych, żywych kolorów, takich jak czerwienie i pomarańcze, ożywiając w ten sposób swoje środowisko życia. Uroda każdego tkanego przedmiotu jest wynikiem jakości pracy tkaczki, a także jej wiedzy i doświadczenia: im cieńsza przędza, tym wyraźniejsza i delikatniejsza jest struktura i wzór tkaniny. Głównymi depozytariuszkami tradycji Al Sadu są starsze Beduinki, które po mistrzowsku opanowały to rzemiosło. Odgrywają one zasadniczą rolę w przekazywaniu wiedzy i umiejętności młodszym adeptkom Al Sadu, najczęściej w ramach jednej rodziny. Od pewnego czasu także stowarzyszenia i organizacje edukacyjne przyczyniają się do popularyzacji tej formy dziedzictwa drogą kursów lub warsztatów. Dzisiaj jest ono praktykowane zarówno jako hobby, jak i źródło zarobkowania, jednak przede wszystkim pełni rolę przekaźnika tradycji i elementu dziedzictwa kulturowego, głęboko zakorzenionego w społeczeństwie beduińskim. Powszechna w nim obecność wytworów rzemiosła Al Sadu świadczy o tym, jak istotną rolę odgrywają w nim kobiety.
© 2020 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Kaligrafia arabskaKraje członkowskie: Algieria/Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Liban/Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/Zjednoczone Emiraty Arabskie
Wpis na Reprezentatywna listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.
Kaligrafia arabska to artystyczna praktyka odręcznego, ozdobnego pisania alfabetem arabskim, wyrażająca harmonię, wdzięk i piękno. Pismo składa się z 28 liter alfabetu arabskiego zapisywanych kursywą, z prawej do lewej strony. Sztukę kaligrafii opanowuje się poprzez naukę formalną lub nieformalną. Pierwotnie kaligrafia służyła czytelnemu przepisywaniu tekstów, z czasem stając się sztuką związaną z islamem, stosowaną w dziełach tradycyjnych i współczesnych. Płynność zapisu w języku arabskim stwarza niezliczone możliwości, nawet w pojedynczym słowie, gdyż litery mogą być dowolnie ścieśniane i przekształcane, tworząc różne motywy. W tradycyjnych technikach stosuje się materiały naturalne, takie jak na przykład łodygi trzciny lub bambusa, służące do wykonania przyboru do pisania – qalam. Do sporządzenia tuszu używa się miodu, sadzy i szafranu. Papier wykonywany jest ręcznie i nasycany krochmalem, białkiem kurzym i ałunem. W nowoczesnej kaligrafii powszechnie stosuje się flamastry i barwniki syntetyczne, a do wykonywania kalligrafitti na murach, znakach i budynkach używa się farb w sprayu. Rzemieślnicy i projektanci posługują się kaligrafią arabską dla wzmocnienia efektu artystycznego na przykład w rzeźbie z marmuru i drewna, w hafcie i w wyrobach z metalu. Kaligrafia arabska jest szeroko stosowana w krajach arabskich i poza nimi. Sztukę tę uprawiają mężczyźni i kobiety, niezależnie od wieku. Umiejętności są przekazywane nieformalnie lub formalnie – w szkołach lub poprzez terminowanie.
© 2021 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO