Instrumentem prowadzącym do rozwoju przemysłów kulturalnych i zapewnieniu rozwoju poszczególnych kultur w świecie jest aktywna polityka kulturalna. W czasach kultury masowej i globalizacji sztuka niekomercyjna nie mogąc liczyć na sukces rynkowy wymaga alternatywnych źródeł finansowania, ale przede wszystkim takich rozwiązań systemowych, które je zapewnią. Sytuacja podobnie przedstawia się w przypadku zagrożonych zniknięciem języków, zwyczajów lokalnych, kultur narodowych słabiej reprezentowanych w świecie. Wszystkie one stanowią wspólne dziedzictwo ludzkości i jako takie wymagają ochrony i wsparcia. Na forum międzynarodowym dyskusja na temat granic interwencjonizmu i możliwości wpływu państw na rozwój kulturalny społeczeństw toczy się pod hasłem ochrony różnorodności kulturowej.
Jednym z punktów zwrotnych w dyskusji nad różnorodnością kulturową była konferencja UNESCO w Sztokholmie w 1998 roku. Do stolicy Szwecji zjechały wówczas delegacje 145 państw w tym Polski aby zastanowić się nad miejscem polityki kulturalnej we współczesnym uniformizującym się świecie. Opublikowany rok wcześniej raport Światowej Komisji Kultury i Rozwoju zwany również Raportem de Cuellara łącząc kwestie rozwoju ekonomicznego z rozwojem kulturalnym twierdząc, że ten pierwszy nie jest możliwy bez drugiego nadał ton dyskusji. Nie bez znaczenia na przebieg debaty była zakończona również rok wcześniej Światowa Dekada ONZ Rozwoju Kulturalnego. Konferencja w Sztokholmie zaowocowała przyjęciem założeń mających prowadzić do następujących celów:
Założenia przyjęte na konferencji w Sztokholmie:
Pierwsza konferencja międzyrządowa na temat polityk kulturalnych odbyła się w Wenecji w 1970 roku, kolejna, znana jako MEDIACULT II – w mieście Meksyk w 1982 roku. Przyjęty w Meksyku dokument końcowy mówi między innymi o kulturowym wymiarze i celu rozwoju.
Wieloletnie prace na temat polityk kulturalnych, prowadzone na szczeblu międzyrządowym z udziałem zainteresowanych organizacji międzynarodowych, doprowadziły do powstania wiążącego instrumentu normatywnego – konwencji, do której przystępują zarówno państwa członkowskie, jak i – co stanowi precedens – regionalne organizacje współpracy gospodarczej.
Według stanu na dzień 31 stycznia 2018 roku, sygnatariuszami Konwencji w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego jest 145 państw, w tym wszystkie europejskie, a także Unia Europejska jako organizacja współpracy gospodarczej.
Omówienie Konwencji jako narzędzia polityki kulturalnej autorstwa Sławomira Ratajskiego zamieszczone zostało w Biuletynie Polskiego Komitetu do spraw UNESCO (2013) na s. 63 – 69.