Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych proklamowało rok 2010 Międzynarodowym Rokiem Zbliżenia Kultur w nadziei, że idea ta zyska wsparcie i zaangażowanie możliwie jak największej liczby osób i dzięki temu znajdzie odzwierciedlenie w założeniach politycznych oraz podejmowanych decyzjach na wszystkich poziomach: lokalnym, krajowym, regionalnym i globalnym. UNESCO powierzono rolę koordynującą jako agendzie od 60 lat głęboko zaangażowanej w proklamowanie różnorodności kulturowej oraz zbliżenia i wzajemnego zrozumienia ludzi wywodzących się z odmiennych kręgów kulturowych i religijnych. Problematyka różnorodności kulturowej, dialogu i zbliżenia kultur jako jedna z priorytetowych dziedzin zainteresowania Organizacji znalazła swoje miejsce wśród najważniejszych założeń Strategii Średnioterminowej na lata 2008-2013. Rok Zbliżenia Kultur stanowi jednocześnie rok zamykający „Dekadę Narodów Zjednoczonych kultury pokoju i przeciwko przemocy wobec dzieci” (2001-2010).

Głównym celem Roku będzie ukazanie znaczenia i pełni korzyści płynących z różnorodności kulturowej, z wzajemnych związków i przenikania się kultur, które dokonuje się nieprzerwanie od początku istnienia ludzkości. Jako że w pojęciu kultury mieści się o wiele więcej niż tylko sztuka i literatura, także system wartości, tradycje i wierzenia, różne style życia i metody współistnienia,  promocja i ochrona tej różnorodności wymagają stawienia czoła wielu wyzwaniom, w wymiarze lokalnym, krajowym, regionalnym i międzynarodowym.

Sukces Roku zależy w znacznej mierze od poszanowania fundamentalnej zasady równej wartości i godności wszystkich kultur, wzajemnego respektu i wzmocnienia współpracy dla zapewnienia trwałego pokoju na świecie. W wyniku konsultacji przeprowadzonych wśród krajów członkowskich UNESCO, ustalone zostały cztery główne zagadnienia, na których powinien koncentrować się plan działań służących zbliżeniu kultur:

• Promocja wiedzy na temat różnorodności kulturowej, etnicznej, językowej i religijnej
• Budowanie podstaw systemu wspólnych wartości
• Zapewnienie wysokiej jakości edukacji, rozwijającej m. in. kompetencje wielokulturowe
• Promocja dialogu dla zrównoważonego rozwoju

Konstruując plan działań na Międzynarodowy Rok Zbliżenia Kultur, ówczesny Dyrektor Generalny UNESCO, Koïchiro Matsuura zwrócił się wiosną 2009 roku do krajów członkowskich, organizacji międzyrządowych i pozarządowych oraz innych kluczowych partnerów o przedstawienie sugestii i propozycji obchodów Roku. Do końca marca 2010 r. zgłoszonych zostało 350 projektów, które umieszczono na specjalnie do tego celu utworzonej stronie w portalu UNESCO. Jest wśród nich ponad 20 projektów z Polski.

Zgłoszone działania służyć mają przede wszystkim:

• Zwiększeniu możliwości badawczych, wymiany doświadczeń i publicznej debaty, a także poszerzeniu przestrzeni wymiany międzykulturowej poprzez organizację wystaw, targów i festiwali, obrazujących wzajemne przenikanie się kultur. Większość tych działań zaplanowanych zostało z udziałem muzeów, galerii, fundacji kultury oraz z wykorzystaniem nowoczesnych technologii do wspierania/promocji różnorodności językowej i przekładów.

• Wspieraniu kreatywności, będącej podstawą wszelkiej innowacji, poprzez podkreślanie zarówno cech indywidualnych, jak i podobieństw społecznych i w ten sposób tworzenie pełnego obrazu dziedzictwa kulturowego we wszystkich jego aspektach, jako nośnika historii i tożsamości. Jego przetrwanie jako źródła i siły napędowej zrównoważonego rozwoju oraz narzędzia dialogu kultur i religii jest niezbędne.

• Poprawie dostępu do edukacji formalnej i nieformalnej, ze szczególnym naciskiem na wysokiej jakości edukację dla wszystkich, edukację nt. praw człowieka, różnorodności kulturowej, równości płci oraz edukację włączającą, a także na rozwój współpracy naukowej Południe-Południe i Północ-Południe –Południe, szczególnie poprzez tworzenie wysokiej jakości międzynarodowych ośrodków badawczych.

• Zmianie sposobu postrzegania innych kultur i religii dzięki większemu zaangażowaniu mediów oraz nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych w promocję dialogu między innymi za pośrednictwem Internetu a także drogą programów promujących dialog i odnoszących się do różnych, także delikatnych kwestii, realizowane wspólnie przez profesjonalne media z krajów o różnych tradycjach kulturowych.

• Przyznaniu należnej roli i oddaniu należytego szacunku wiedzy – w tym wiedzy tradycyjnej i wiedzy społeczności autochtonicznych – która ma nieoceniony wkład w zrównoważony rozwój.

• Promocji praw człowieka, filozofii i dialogu międzykulturowego, ze szczególnym naciskiem na walkę z rasizmem i wszelkimi formami dyskryminacji, a także na krzewienie kultury pokoju i demokracji.

18 lutego 2010 w Paryżu odbyła się Międzynarodowa Konferencja na temat dialogu międzykulturowego. Głównymi tematami dyskusji były: „Siła różnorodności kulturowej i dialogu” oraz „Budowanie pokoju – miejsce dla wspólnych wartości w erze globalizacji”. W dyskusji podkreślano, że w kontekście globalizacji, w którym mieszczą się również problemy migracji, nowego znaczenia nabierają kwestie ochrony różnorodności i tożsamości kulturowej, a także promocji dialogu międzykulturowego. Idea budowy pokoju znacznie się rozwinęła od czasu powstania UNESCO, szczególnie w ostatnich dwóch dekadach, które przyniosły przede wszystkim większe zaangażowanie kobiet i młodych ludzi.

Podczas uroczystości inaugurującej Rok Zbliżenia Kultur, Dyrektor Generalna UNESCO powołała międzynarodowy Panel Wysokiego Szczebla ds. Pokoju i Dialogu Międzykulturowego. W jego skład weszły prominentne osobistości świata polityki, religii i kultury z wszystkich regionów świata. Poproszono je o refleksję i ponowne zdefiniowanie koncepcji budowy pokoju opartego na sprawiedliwości, poszanowaniu praw człowieka, równości płci i solidarności – w kontekście globalizacji i wyzwań, które ona z sobą niesie, takich jak zmiany klimatyczne, zarządzanie zasobami oraz kwestie etyczne i gospodarcze, którym musimy sprostać, konsekwentnie opierając się na sile i możliwościach dialogu. Panel, którego skład może zmieniać się zależnie od poruszanej tematyki, będzie spotykał się raz lub dwa razy w roku. Jego zadaniem jest promocja idei pokoju na świecie poprzez edukację, naukę, kulturę oraz informację i komunikację.

„Dialog i wymiana międzykulturowa to najlepsze narzędzia budowania pokoju.” – powiedziała Dyrektor Generalna UNESCO, Irina Bokowa otwierając konferencję nt. dialogu międzykulturowego. Wśród najważniejszych, jej zdaniem, strategicznych kierunków działania, znajdzie się wysokiej jakości edukacja, obejmująca wiedzę na temat największych kultur i cywilizacji świata.

Plan działań w Roku Zbliżenia Kultur

Przesłanie Dyrektor Generalnej UNESCO, Iriny Bokowej na uroczystości inaugurującej Międzynarodowy Rok Zbliżenia Kultur