Finlandia

Zabytkowa dzielnica Raumy (Kryt. IV, V / 1991)

Rauma, położona nad Zatoką Botnicką, jest jednym z najstarszych portów Finlandii. Zabudowa miasta koncentruje się wokół klasztoru franciszkanów, z którego zachował się pochodzący z połowy XV w. kościół Św. Krzyża. Rauma stanowi cenny przykład dawnego miasta nordyckiego zbudowanego z drewna. Mimo zniszczeń, wywołanych w końcu XVII w. przez pożar, zachowała dawne, rodzime dziedzictwo architektoniczne.

Twierdza Suomenlinna (Kryt. IV / 1991)

Twierdza, zbudowana w drugiej połowie XVIII w. przez Szwedów na grupie wysepek położonych przy wejściu do portu w Helsinkach, stanowi szczególnie interesujący przykład ówczesnej europejskiej architektury wojskowej.

Zabytkowy kościół w Petäjävesi (Kryt. IV / 1994)

Zabytkowy kościół w Petäjävesi, w środkowej Finlandii, zbudowany w latach 1763-1765 z pni drzew iglastych, jest kościołem luterańskim i stanowi typowy przykład tradycji architektonicznej właściwej dla wschodniej Skandynawii. Łączy on renesansową koncepcję kościoła na planie krzyża równoramiennego oraz formy dawniejsze, wywodzące się z gotyckich sklepień żebrowych.

Fabryka obróbki drewna i tektury w Verli (Kryt. IV / 1996) 

Fabryka drewna w Verli oraz pobliska dzielnica mieszkaniowa stanowią wyjątkowy i doskonale zachowany przykład niewielkiego, wiejskiego zakładu przemysłowego wyrabiającego masę papierową, papier i karton. Ten typ przedsiębiorstwa, charakterystyczny dla Europy Północnej oraz dla Ameryki w XIX i na początku XX w., w dzisiejszych czasachjuż prawie zupełnie zanikł.

Cmentarzysko z epoki brązu w Sammallahdenmäki (Kryt. III, IV / 1999)

Około trzydziestu granitowych kopców grobowych cmentarzyska z epoki brązu w Sammallahdenmäki stanowi cenne świadectwo zwyczajów pogrzebowych oraz struktur społecznych i religijnych w Europie Północnej 3 tys. lat temu.

Południk Struve’go, wpis transgraniczny: Białoruś, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Norwegia, Mołdowa, Rosja, Szwecja, Ukraina. (Kryt. II, IV, VI/ 2005)

Jest to łańcuch punktów triangulacyjnych, ciągnący się od Hammerfest na północy Norwegii aż do Morza Czarnego przez 2820 km i dziesięć krajów. Punkty zostały wyznaczone w wyniku badań prowadzonych w latach 1830-1855 przez astronoma Friedricha Georga Wilhelma Struve’go, który jako pierwszy dokonał dokładnych pomiarów długiego odcinka południka. Pomogło to w precyzyjnym ustaleniu kształtu i wymiarów naszej planety, stanowiąc także istotny krok w rozwoju nauk o ziemi oraz kartografii. Dzieło Struve’go stanowi znakomity przykład współpracy naukowców z różnych krajów, jak również współdziałania monarchów w imię dobra nauki. Oryginalny południk Struve’go był krzywą wyznaczoną przez 258 trójkątów, zawierających 265 głównych punktów pomiarowych. Wpisem objęto 34 oryginalne punkty, zaznaczone w bardzo różny sposób, np. otworem wydrążonym w skale, żelaznym krzyżem, kamiennym kopcem lub specjalnie w tym celu zbudowanym obeliskiem.

Archipelag Kvarken / Pobrzeże Zachodniobotnickie (Kryt. VIII/ 2000, 2006)
Finlandia / Szwecja

Pobrzeże zachodniobotnickie położone jest na zachodnim brzegu Zatoki Botnickiej, przedłużającej Morze Bałtyckie ku północy. Obszar, o powierzchni 142,5 tys. ha, składa się z komponentu morskiego o powierzchni 80 tys. ha oraz z wielu wysp przybrzeżnych. Urozmaicone ukształtowanie terenu, z licznymi jeziorami, zatokami oraz spłaszczonymi wzgórzami o wysokości 350 m n.p.m., jest wynikiem połączonych procesów lodowcowych i polodowcowych oraz wyłonienia się z morza nowych obszarów. Od chwili ostatecznego ustąpienia lodowca, 9,6 tys. lat temu, wypiętrzenie wybrzeża osiągnęło 285 m, co stanowi najwyższe znane wyniesienie naszej planety. Pobrzeże zachodniobotnickie stanowi wyjątkowo cenny obszar dla zgłębienia procesów, które doprowadziły do powstania lodowców oraz wypiętrzeń na powierzchni Ziemi.

Archipelag Kvarken położony w Zatoce Botnickiej u wybrzeży Finlandii został w 2006 r. wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa jako rozszerzenie wpisu Pobrzeża Zachodniobotnickiego w Szwecji z 2000 roku. Obecna nazwa to Archipelag Kvarken/Pobrzeże Zachodniobotnickie. Po rozszerzeniu powierzchnia obiektu zwiększyła się dwukrotnie do 194.400 hektarów (z czego 15% stanowi ląd, a 85% morze). Obszar liczy 5600 wysp i wysepek. Charakteryzują się one niespotykanymi gdzie indziej pofałdowanymi grzbietami morenowymi. Ukształtowane zostały około 10.000 do 24.000 lat temu przez topniejącą pokrywę lodowcową. Obecnie w wyniku polodowcowych wypiętrzeń izostatycznych, archipelag nieustannie podnosi się ponad poziom morza. Ląd poprzednio zepchnięty w dół przez lodowiec, teraz podnosi się w tempie należącym do najszybszych na świecie. W konsekwencji linia brzegowa ulega ciągłym przekształceniom, wyłaniają się i łączą wyspy, wysuwają się półwyspy, a z zatok powstają jeziora, które przekształcają się w bagna i trzęsawiska. Wpisany obszar jest bardzo ważny dla badania zjawiska izostazji, które zostało po raz pierwszy zaobserwowane właśnie na tych obszarach.