edUKacja i ochroNa zabYtKów 1 25 (i decydentów, którzy są tego społeczeństwa „emanacją”) jest podstawowym warunkiem ochrony zabytków. Dlatego radykalnej zmianie ulega współczesna doktryna konserwatorska. Zmiana polega na szerokim otwarciu na społeczną ocenę wartości dziedzictwa, na dialog ze społeczeństwem w tym zakresie, na uznanie społecznych potrzeb i wyobrażeń dotyczących ochrony dziedzictwa. Jest to najbardziej rewolucyjne przewartościowanie w teorii konserwatorskiej na przestrzeni całego stulecia. Przewartościowanie teorii konserwatorskiej – i w konsekwencji systemów ochrony zabytków – już dokonuje się w niektórych krajach. Co charakterystyczne, są to kraje mające rozwinięte społeczeństwa obywatelskie, w pełni demokratyczne i zamożne. W czołówce tych przemian są: Australia, Wielka Brytania, Kanada. Prekursorem nowej polityki w stosunku do dziedzictwa była Australia. To w tym kraju, po raz pierwszy w historii światowego konserwatorstwa, powstał dokument doktrynalny otwierający się na potrzeby i oceny społeczeństwa. W 1979 roku, gdy na forum międzynarodowym konserwatorzy zdecydowali się dopuścić regionalne zróżnicowanie polityki konserwatorskiej, w Australii postanowiono opracować własne podstawy teoretyczne ochrony zabytków10. Sformułowano dokument nazwany Burra Charter, który z założenia był ukierunkowany na współczesnych odbiorców zabytków. Na tym właśnie polegała istota przewartościowania w podejściu do zabytków; zdecydowano, że mają być postrzegane i oceniane w świetle współczesnych kryteriów. O identyfikacji dziedzictwa i o sposobie ochrony (lub przekształcania) współdecydują jego odbiorcy i użytkownicy. Takie podejście było rezultatem refleksji teoretycznej, ale również koniecznością, w kraju tak młodym, wielokulturowym i wieloetnicznym jak Australia. Kluczowym elementem australijskiego podejścia jest dialog ze społeczeństwem i reagowanie na wynikające z niego wnioski. Dlatego Burra Charter – podstawowy dokument określający politykę konserwatorską 10 Decyzje w tej sprawie podjęto podczas Zgromadzenia Generalnego ICOMOS w ZSRR w 1978 roku – SummaryReportontheGeneralAssemblyofICOMOS, Moscow-Suzdal, 22nd-24th May 1978.