e d U K ac j a K U lt U r a l N a w p r ac ac h U N es c o... 1 5 nego5 dostrzegają ogromną rolę samorządnych społeczności lokalnych w kształtowaniu warunków rozwojowych opartych na świadomości kulturowej, poczuciu tożsamości, rozpoznaniu własnego dziedzictwa materialnego i niematerialnego, czy możliwości istotnego udziału kultury w rozwoju. Konwencja przyjęta w 1972 roku i utworzona na jej podstawie „Lista Światowego Dziedzictwa”, najbardziej chyba rozpoznawalne świadectwo obecności UNESCO w świecie, nie w pełni jeszcze oddają ideę, którą kierowali się twórcy konwencji w dziedzinie kultury z 2003 i 2005 roku. Rozpoczęty w 1978 roku proces budowania zasobów najbardziej wartościowych przykładów zabytków nieruchomych i dziedzictwa naturalnego stał się dość szybko polem swoistej rywalizacji państw ze wszystkich regionów świata o uznanie wartości własnej kultury. Okazało się, że kryteria wpisu wywodzące się z tradycji aksjologicznej zachodniej cywilizacji doprowadziły do dominacji obiektów europejskich. Hierarchiczność w konstrukcji opartej na zasadzie reprezentatywności i wartościowania „Listy Światowego Dziedzictwa”, na którą wpisywano tylko obiekty najwybitniejsze w danej dziedzinie i mające wyjątkowe walory uniwersalne, niestety faworyzowała także podział świata na centra i prowincje. Innymi zasadami kieruje się już o 30 lat późniejsza „Lista reprezentatywna niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości”, utworzona na podstawie „Konwencji w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego” z 2003 roku. Wpisywane są na nią takie przejawy kultury, które są wyjątkowo cenione przez daną społeczność lokalną, świadczą o jej tożsamości, stanowią jej żywe świadectwo i będą przekazane następnym pokoleniom. Szczególnym wyróżnikiem jest w pełni realizowana – dzięki przyjętym kryteriom – zasada równości i równoważności, odnosząca się do wszystkich kultur, narodów i społeczności zachowujących własną, żywą kulturę we wszystkich regionach świata. Podobne reguły przyświecają „Konwencji w sprawie ochrony i promocji różnorodności form wyrazu kulturowego” z 2005 roku, która dodatkowo nakłada na rządy państw członkowskich obowiązek promowania różnorodności oraz upowszechniania wyrazu kulturowego i wytwo5 Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kultu- rowego, Dz.U. z 2010 r., nr 225, poz. 1462.