8 edUKacja p o p r z e z K U lt U r ę . K r e at Y w N o ś ć i i N N o wa c Yj N o ś ć ziemskiej? Czy na przykład UNESCO, powołana do życia w połowie dramatycznego wieku XX, rzeczywiście spełnia w świecie swą rolę zapewniania pokojowej przyszłości właśnie przez kulturę oraz mądrą i skuteczną edukację? Rzecz warta jest ciągłej i poważnej debaty, niezależnej od poprawności politycznej i pragmatycznych postaw „na dzisiaj”, bez szerszej perspektywy długiego trwania niezbędnej dla rozumienia zjawisk kulturowych. Do tej perspektywy długiego trwania chciałbym odnieść się w uwagach na temat rysujących się dzisiaj zasadniczych potrzeb wprowadzania młodego człowieka – Polaka, w kulturę, poczynając od dzieciństwa i od języka ojczystego. Do niedawna w grę wchodziła najczęstsza droga pamięci rodzinnej, lokalnej, nieraz sąsiedzkiej, przyjacielskiej czy szkolnej i kościelnej. Tradycja rodzinna miała niewątpliwie szczególne znaczenie, co dzisiaj z naciskiem przypominają Kościoły chrześcijańskie, mówiąc o poszanowaniu tradycji. Trzeba się liczyć z wielką różnorodnością treści docierających do młodych ludzi „budujących” swą kulturę, w tym także ze stereotypami utrwalonymi od dawna w różnych środowiskach, zwłaszcza wobec „obcych” czy „innych”. Dzisiaj w ten świat tradycyjnego oddziaływania, krótko tu przypomnianego, wkracza coraz szybciej i skuteczniej świat mediów, masowej informacji, ze wszystkimi plusami i minusami. Wiemy na przykład dobrze, że nadmiar informacji chaotycznie przyjętych łatwo prowadzi w gruncie rzeczy do dezinformacji, czy fałszywego rozumienia różnych treści. Łatwość manipulowania tłumami poprzez rozbudowane środki informacji zdaje się stanowić jedno z wielkich niebezpieczeństw nadchodzących czasów. Tym bardziej uzmysławia nam to wagę edukacji kulturowej pojętej szeroko, wieloaspektowo, w której osobowość człowieka mocno kulturowo uformowana obejmuje także – między innymi – obywatela o silnym poczuciu odpowiedzialności za wszystkie małe i wielkie wspólnoty, do których przynależy. Dla Polaka, jak i dla ludzi innych narodowości, świadoma przynależność do polskiej kultury narodowej będzie tu miała zasadnicze znaczenie, ale musi to być przynależność mądra, przemyślana, nawiązująca do współczesnych potrzeb i sytuacji. Spokojne spojrzenie na doświadczenia, sukcesy i słabości dziesiątek pokoleń w tysiącletnich