references
I S T O T A D Z I E D Z I C T W A N I E M A T E R I A L N E G O W R O Z U M I E N I U K O N W E N C J I U N E S C O . . .
101
Na Listę reprezentatywną została wpisana – była już o tym wzmianka – przestrzeń kulturowa Dżemaa el-Fna ( jāmiʻ al-fanāʼ), największego
placu w marrakeszańskiej medynie (Maroko, wpis w 2008 roku), gdzie odbywają się występy opowiadaczy historii i muzyków gnaoua, tancerzy
i akrobatów, zaklinaczy węży i treserów małp, połykaczy ognia i połykaczy szkła, gdzie wyrywa się zęby i świadczy porady ziołolecznicze, wykonuje tatuaż henną i przepowiada przyszłość, gdzie wyciska się świeży sok z pomarańczy i gdzie krążą sprzedawcy wody w swych tradycyjnych strojach z gór Rif, gdzie w ogóle kwitnie handel i gastronomia. Ale na tej Liście znalazła się także francuska tradycja biesiadna (Francja, wpis
w 2010 roku) – jako typ uroczystego spotkania wokół stołu, związanego
z obchodami ważnych momentów w życiu jednostki i całej społeczności, charakteryzujący się między innymi ustaloną strukturą posiłku: od aperitifu, poprzez przystawkę, ryby lub mięso z warzywami, sery i deser ze starannie dobranymi winami, do digestifu. Wpisano na nią również francuski system nauki zawodu zwany compagnonnage (Francja, wpis
w 2010 roku) – praktykowany przez kamieniarzy, cieśli, kowali, rymarzy, tkaczy, piekarzy czy kucharzy około pięcioletni cykl terminowania rzemieślniczego, obejmujący poznawanie technik i zwyczajów środowiska, obrzędy inicjacji zawodowej oraz objazd warsztatów w kraju zwany dźwięcznie tour de France. Na Liście dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony umieszczono
obrzęd yaokwa odprawiany przez plemię Enawene Nawe (inaczej: Salumã) z Amazonii (Brazylia, wpis w 2011 roku) – obrzęd ten, będący formą oddawania czci duchom Yakairiti, jest odprawiany przez siedem miesięcy i w istocie reguluje w tym czasie codzienne zajęcia wszystkich członków społeczności: gdy jedna grupa wyrusza na połów ryb, druga przygotowuje ofiary dla duchów z soli kamiennej, ryb i tradycyjnych potraw oraz oddaje się tańcom i śpiewom. Obrzęd ten łączy więc w sobie praktyczną wiedzę z zakresu łowiectwa i rolnictwa, umiejętności budowania domów i tam na rzece, szycia strojów, tworzenia narzędzi i instrumentów muzycznych – i w ten sposób służy zachowaniu ładu kosmologicznego i porządku społecznego plemienia liczącego sobie już tylko trzystu pięćdziesięciu członków. Wraz z obrzędem yaokwa dotknęliśmy czwartej z wyodrębnionych dziedzin niematerialnego dziedzictwa kulturowego, na którą składają
