references
I S T O TA D Z I E D Z I C T W A N I E M AT E R I A L N E G O W R O Z U M I E N I U K O N W E N C J I U N E S C O . . .
99
niały lokalne i środowiskowe, zwyczaje odpustowe i pielgrzymki, gry, zabawy i folklor dziecięcy. Wiele z obrzędów i rytuałów, świąt i uroczystych obchodów przybiera formę widowisk kulturowych / cultural performances. Bywa więc rozstrzygnięciem czysto umownym zaklasyfikowanie odmian teatru obrzędowego, takich jak Ramlila czy ta‘zīye, o których przed chwilą była mowa, do kategorii sztuk widowiskowych, zaś pokazów rytualnych, takich jak taniec sema czy spektakl voladores, o których będzie mowa za chwilę, do kategorii obrzędów i rytuałów. Ale dziedzinę społecznych praktyk i zwyczajów, obrzędów i rytuałów, świąt i uroczystych obchodów trudno jest niekiedy oddzielić również od dziedziny tradycji i przekazów ustnych. Bo właśnie
jako tradycja przekazu ustnego została wpisana na Listę reprezentatywną czterogłosowa polifonia wokalna Pigmejów Aka (nazwa własna BiAka), oparta na wariacjach ostinatowych, której improwizowane wykonywanie przy użyciu charakterystycznej techniki jodłowania, do wtóru bębna enzeko, harfy geedale-bagongo i łuku muzycznego mbela, połączone z klaskaniem w dłonie, nieodłączne jest od
obrzędów związanych z polowaniami, miodobraniem, zakładaniem nowych obozowisk czy pogrzebami (Republika Środkowoafrykańska,
wpis w 2008 roku); i jako tradycja przekazu ustnego na tej Liście znalazły się nawet jorubijskie całonocne tańce w rzeźbionych i pokrytych polichromią maskach gelede (gèlèdé) przy wtórze czterech tam-tamów,
odprawiane dorocznie po zbiorach, ale także z powodu różnych ważnych wydarzeń: narodzin dziecka, małżeństwa czy pogrzebu, oraz z powodu klęsk, takich jak susza lub epidemia (Benin, Nigeria i Togo,
wpis w 2008 roku). Wśród rytuałów wpisanych na Listę reprezentatywną można znaleźć nestinarstwo (нестинарство, po grecku Anastenarie, Αναστενάρια)
– synkretyczny kult, którego najważniejszą praktyką jest taniec boso na rozżarzonych węglach, odprawiany przez osoby pogrążone w transie, otoczone kręgiem tancerzy wykonujących tradycyjne choro, przy dźwiękach świętego bębna i dud, praktykowany w południowo-wschodniej Bułgarii (we wsiach Byłgari, Kosti i Brodiłowo) rokrocznie w dniu św. Konstantyna i św. Heleny, 3 czerwca, czyli 21 maja według kalendarza gregoriańskiego (Bułgaria, wpis w 2009 roku); sema (turecka postać arabskiej nazwy samā‘, ‘słuchanie [mistycznym
