references
1 54 W P Ł Y W
OTOCZENIA NA ROZWÓJ INDYWIDUALNY I SPOŁECZNY
wyłącznie jako stałej własności konkretnej, naturalnej przestrzeni, ale raczej jako społecznie zdefi niowany sposób jej kreowania i postrzegania. Krajobraz jest manipulowany zarówno w warstwie fizycznej, jak i symbolicznej. Krajobraz polskich miast jest z jednej strony silnie terytorialny: w swych odwołaniach do własności prywatnej, jej niezbywalności oraz chęci podkreślania i jasnego defi niowania granic, miasto zdaje się być jedynie sumą prywatnych własności. Z drugiej strony, jest też silnie skoncentrowany na reprezentacjach: zarówno w sferze mieszkaniowej-prywatnej, jak i w przypadku mniej lub bardziej spektakularnych inwestycji samorządowych, silnie odwołuje się do wyobrażeń o nowoczesności czy prestiżu. Krajobraz jest więc sposobem postrzegania i świadomego manipulowania czy aranżowania otoczenia, który pociąga za sobą nowe społeczne i kulturowe znaczenia, przynależne zaproponowanym aranżacjom. Kształtowanie krajobrazu angażuje silnie także relacje społeczne: „…lepsze badania praktyk kształtowania krajobrazu oraz różnorodnych znaczeń mu przypisywanych mogą być realizowane dzięki zrozumieniu, że krajobraz (jako forma, znaczenie i reprezentacja) aktywnie włącza relacje społeczne*, które biorą udział w jego wytwarzaniu”20. Co więcej, określa też normy właściwych lub też raczej „naturalnych” zachowań w swoim obrębie, działając jako rodzaj normy. Krajobraz staje się w ten sposób przestrzenną manifestacją stosunków społecznych – można nawet powiedzieć, że jest ideologią skoncentrowaną do tego stopnia, że widoczną w konkretnej materialnej formie. Nie jest przy tym produkowany tylko „po to, by być czytanym i ujmowanym, ale raczej po to, by być przeżywanym przez ludzi w swoim kontekście”21.
*
Zaznaczenie autora. Mitchell D., (1994). Imperial Landscape, [w:] tenże (red.), Power and Landscape, University of Chicago Press, s. 7. 21 Lefebvre H., (2005). The Production of Space, Blackwell Publishing, s. 143.
20
