references
C I ĄG ŁO Ś Ć T R A DYC J I N A R O D O W YC H I LO KA L N YC H W S Y T UAC J I Z M I A N . . .
1 85
którzy sami interesują się tym, co dzieje się na ich poprzednich terenach zamieszkania i którymi interesują się ciągle obecni mieszkańcy tych terenów). Interpretacja lokalnego dziedzictwa przeszłości jest w tej sytuacji po pierwsze bardzo uproszczona, zniekształcona i selektywna, ale po drugie nie dotyczy jedynie zamkniętej historycznej przeszłości, ale wiąże się bezpośrednio z szerszym kontekstem współczesnych stosunków między państwami i między grupami etnicznymi oraz wzajemnych postaw, nadziei, obaw i stereotypów. Różnicę między trzecim i czwartym z wyżej wymienionych przypadków zilustrować może porównanie odbioru dwóch „czerwonych zamków” – Alhambry w Granadzie i siedziby Wielkich Mistrzów w Malborku. Oba są wspaniałymi zabytkami stworzonymi przez grupę etniczną, która niegdyś czasowo panowała na danym terenie i z którą przodkowie obecnych mieszkańców bezwzględnie walczyli. Konflikty z Maurami to jednak dawna przeszłość, a Maurowie – czy nawet ich potomkowie – nie są konkurentami współczesnych Hiszpanów (niezależnie od coraz liczniejszej współczesnej imigracji z krajów Maghrebu, a zwłaszcza z Maroka). Być może dlatego Alhambra traktowana jest jako integralna część „ogólnohiszpańskiej” tradycji kulturowej, a w słynnej piosence o Granadzie sławi się kobiety, które zachowały czar mauryjskich oczu (Mujer que conserva el embrujo de los ojos moros). Konflikty polsko-niemieckie to jednak ciągle dość świeża przeszłość, związana ze współczesnością. Trudno więc oczekiwać, by – powiedzmy – powstała w analogicznym duchu piosenka o mieszkankach Malborka. Czasy się jednak zmieniają: Krzyżaków – niegdysiejsze uosobienie narodowego wroga – wykorzystuje się już w żartobliwej reklamie kleju.
Interpretacja tradycji lokalnej w sytuacji zmian granic politycznych i etnicznych – przypadek Polski i jej sąsiadów
W Europie Środkowej do wieku XX granice polityczne zmieniały się dość często, jednakże zmiany w zasiedleniu dokonywały się głównie przez długotrwałe, w większości pokojowe migracje i kolonizacje. Po roku 1918, a w jeszcze większym stopniu po roku 1939, wzorzec ten uległ jednak radykalnej zmianie – zmianom granic politycznych towarzyszyła fizyczna eksterminacja i masowe przesiedlenia wielu grup
