references
R O L A S A M O R Z Ą D U W KS Z TA ŁT O WA N I U K R A J O B R A Z U . . .
99
działania i interakcji czynników przyrodniczych i/lub ludzkich”. Choć jest to objaśnienie lapidarne i nie wyczerpujące całości zagadnienia, może jednak stanowić pewien ogólny punkt odniesienia. Swoją ustawową defi nicję ma natomiast od 2003 roku krajobraz kulturowy, określony przez ustawę o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami jako „przestrzeń historycznie ukształtowana w wyniku działalności człowieka, zawierająca wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze”7. Zaznaczyć jednak należy, iż sformułowanie „krajobraz kulturowy” funkcjonowało już od roku 1990, kiedy to pojawiło się w ustawie o ochronie dóbr kultury8 – zatem przez trzynaście lat również jego rozumienie pozostawało w sferze domysłów adresatów normy prawnej.
Reforma samorządowa
Polska transformacja ustrojowa wyzwoliła szereg głębokich przeobrażeń politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturowych, a Polska zyskała nowy – organizacyjny i instytucjonalny – wymiar, którego jedną z doniosłych składowych było przywrócenie samorządności terytorialnej. Wprowadzony w dwóch etapach trójstopniowy podział terytorialny Polski (1990 – gminy9, 1999 – powiaty10 i województwa11) zapoczątkował funkcjonowanie nowopowstałych instytucji samorządowych, którym powierzono realizację szeregu zadań publicznych o kluczowym dla obywateli znaczeniu. Delegacja kompetencji zarezerwowanych dotychczas wyłącznie dla władz centralnych, wyrastała z przekonania, iż „istnienie społeczności lokalnych wyposażonych w rzeczywiste uprawnienia stwarza warunki dla zarządzania skutecznego i pozostającego zarazem w bezpośredniej bliskości obywatela”12, w związku z czym „generalnie odpowiedzialność za sprawy publiczne powinny ponosić przede wszystkim te organy władzy, które
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2014, nr 1446 j.t. 8 Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury, Dz.U. 1999, nr 98, poz. 1150 j.t. 9 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym, Dz.U. 1990, nr 16, poz. 95. 10 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, Dz.U. 2013, nr 595 j.t. 11 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, Dz.U. 2013, nr 596 j.t. 12 Europejska Karta Samorządu Lokalnego, preambuła, Dz.U. 1994, nr 124, poz. 607.
7
