references
WSPÓŁCZESNE POJĘCIE DZIEDZICTWA I UWARUNKOWANIA JEGO OCHRONY
6 1
W przeszłości skala przekształceń środowiska była określona i ograniczona przez środki wytwarzane lokalnie. Warunkowało to tempo rozwoju poszczególnych obszarów, tym samym tempo przekształceń (i zachowania) historycznych elementów. Pozwalało to zachować pewną równowagę i pomiędzy obszarami zachowywanymi i obszarami przekształcanymi (i czasami kontrolę). Było też więcej czasu na analizę i ocenę zachodzących procesów, tym samym na reakcję na nie. Obecnie tak już nie jest. Po czwarte, coraz głębiej postępuje programowa decentralizacja państwa i jego funkcji. Ochrona dziedzictwa z zasady wymaga silnej władzy. Tylko państwo może stworzyć system ograniczeń prawnych i rekompensat, które warunkują funkcjonowanie systemu ochrony zabytków. Ochrona wybranych, najcenniejszych obiektów czy zespołów zabytkowych jest oczywiście możliwa w różnych warunkach. Jednak ochrona zabytków w skali całego zasobu, który warunkuje ochronę danej kultury i tożsamości, jest możliwa tylko poprzez system zorganizowany w strukturach państwa. Tymczasem współczesne, neoliberalne państwo coraz bardziej pozbywa się zobowiązań na rzecz osób prywatnych i samorządów. Sprzyja temu oczywiście demokracja (podejmowanie decyzji i zarządzanie) oraz poszanowanie praw własności. Efektem tych procesów w ochronie zabytków jest prywatyzacja własności, odpowiedzialności i fi nansowania ochrony zabytków. Osoby prywatne, fi rmy, instytucje czy samorządy (przede wszystkim dużych miast) są w stanie efektywnie chronić wybrane obiekty lub obszary. Jednak taki system ochrony będzie miał szereg luk – nie obejmie wielu ważnych fragmentów zasobu. Poza tym, bez niezależnej kontroli służb państwowych formy utrzymania zabytków nie będą zgodne z konserwatorskimi standardami. Tak więc całościowa i prawidłowa ochrona zasobu zabytków może być realizowana tylko w oparciu o system stworzony przez państwo. Suma wymienionych zjawisk sprawia, że tradycyjne, uniwersalistyczne zasady i formy działania nie mogą być zastosowane do utrzymania/ochrony całego zasobu dóbr uznanych za zabytki. Tym bardziej nie mają one szerszego zastosowania do bardziej złożonych grup typologicznych dziedzictwa, jakim są obszary historyczne, historyczny krajobraz miejski czy też krajobraz kulturowy. Dlatego też w ochronie
