references
SPOŁECZNY WYMIAR OCHRONY KRAJOBRAZU...
65
i przyrodnicze. Tego rodzaju zintegrowane widzenie naszego otoczenia odzwierciedla zarówno formuła Listy światowego dziedzictwa UNESCO, obejmująca najcenniejsze w skali światowej zabytki i unikatowe jednostki przyrodnicze, jak też nasza rodzima Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku, która krajobraz kulturowy defi niuje jako „przestrzeń historycznie ukształtowaną w wyniku działalności człowieka, zawierającą wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze”. Zatem choć defi nicja ta, z oczywistych względów, kładzie nacisk na sprawczą moc człowieka, to jednocześnie silnie zaznacza nierozłączność wytworzonego przezeń dziedzictwa kulturowego z otaczającą go przyrodą. W tym zakresie ściśle koresponduje z defi nicją krajobrazu przyjętą w 2000 roku przez Radę Europy w nazywanej florencką Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, która określa go jako „obszar postrzegany przez ludzi, którego charakter jest wynikiem działania i interakcji czynników przyrodniczych i/lub ludzkich”. Jak dotąd, w praktyce jednym z najskuteczniejszych ustawowych instrumentów pozwalających na prowadzenie działań ochronnych w odniesieniu do szeroko pojętego krajobrazu kulturowego jest tworzenie, w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, na podstawie uchwały rady gminy lub kilku gmin – a zatem z inicjatywy organów samorządu terytorialnego najniższego szczebla – parków kulturowych, tj. obszarów historycznie ukształtowanych w wyniku działalności człowieka, obejmujących wytwory cywilizacji i elementy przyrodnicze (art. 3 pkt 14 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r.), a także wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej4. Zgodnie z zapisami ustawowymi, uchwała w sprawie utworzenia parku kulturowego, winna w sposób zrozumiały – zarówno dla specjalistów, jak i społeczeństwa, w dostosowaniu do uwarunkowań przestrzennych, gospodarczych i prawnych oraz wartości kulturowych i krajobrazowo-przyrodniczych rozpatrywanego obszaru – precyzować
4
Por. Myczkowski Z., Park kulturowy jako forma obszarowej ochrony zabytków, [w:] „Ochrona Zabytków”, 2007, nr 2, s. 107.
