references
WSPÓŁCZESNE POJĘCIE DZIEDZICTWA I UWARUNKOWANIA JEGO OCHRONY
5 1
of buildings), „ośrodki obejmujące znaczną liczbę dóbr kulturalnych” (centers containing monuments)5. Druga konwencja przyjęta w 1970 roku dotyczyła ograniczenia nielegalnego obrotu dobrami kultury. Przedmiotem konwencji były „dobra kultury” (cultural properties), a nie dziedzictwo. W praktyce terminy te można jednak uznać za pokrywające się, co potwierdza wyliczenie kategorii dóbr, których dotyczy konwencja (art. 1). Obszerność tych kategorii potwierdza wielość dóbr (z oczywistych względów ruchomych) objętych tym pojęciem, ale jednocześnie nadal postrzegane są one jako zbiór artefaktów. I takie rozumienie jest logiczne (i wystarczające), jeśli się weźmie pod uwagę problematykę, której dotyczy ten dokument. Dosyć istotne zmiany zawiera natomiast Konwencja dotycząca światowego dziedzictwa kultury i natury z 1972 roku. Dziedzictwo kulturowe zostało w niej zdefi niowane poprzez wyliczenie trzech grup typologicznych – „zabytki” (monuments), „zespoły budowli” (groups of buildings) i „miejsca zabytkowe” (sites). Trzecia z wyszczególnionych kategorii poszerza w istotny sposób rozumienie dziedzictwa, gdyż oprócz wytworów kultury obejmuje również zespolone dzieła kultury i natury (works of man or the combined works of nature and of man)6. Takie rozumienie dziedzictwa doprowadzi z czasem do przyjęcia pojęcia krajobrazu kulturowego. Przyjęta w roku 2001 – a więc 30 lat później – konwencja dotycząca ochrony dziedzictwa podwodnego poszerzała pojęcia dziedzictwa o dobra znajdujące się pod wodą. To rozszerzenie nie stanowi w gruncie rzeczy istotnej zmiany, jednak w defi nicji „underwater cultural heritage” znalazło się ważne wskazanie, że jego ochrona powinna uwzględniać również jego naturalny kontekst (art. 1). Dwa lata później została przyjęta konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W artykule 2. tego dokumentu zdefi niowano niematerialne dziedzictwo kulturowe jako „praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności jak również związane z nimi instrumenty, przemioty, artefakty i przestrzeń kulturową, które
5 Defi nicje dziedzictwa w Konwencji haskiej zawiera art. 1 zatytułowany Defi nicja dóbr kulturalnych. 6 Defi nicje dziedzictwa zawiera art. 1 Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego.
